Netwerkbijeenkomst woningbouwopgave en duurzame mobiliteit 

Van STOMP tot autoluwe steden. En van meer kinderen lopend naar school tot dagelijkse voorzieningen beter bereikbaar maken voor ov, fiets én voetganger. Dat is een greep uit de ideeën die naar voren kwamen tijdens de netwerkbijeenkomst ‘Woningbouwopgave en duurzame mobiliteit’. 

Een bijeenkomst waarvan wij aan het roer stonden, samen met fiets-samenwerkingsverband Tour de Force. De overheid is voorstander van duurzame mobiliteit, maar staat tegelijkertijd voor de opgave om honderdduizenden huizen bij te bouwen. Want dat er een groots woningtekort is, staat als een paal boven water. Meer stenen, meer grijs staat synoniem voor meer wegen én minder groen. Komen de duurzame ambities dan niet in het gedrang?

Miljoenen voor betere bereikbaarheid nieuwe woongebieden 

Om te voorkomen dat de nieuwe woongebieden dichtslibben, heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat €7,5 miljard EXTRA uitgetrokken voor de bereikbaarheid. Actieve mobiliteit is hieraan gekoppeld. “Bij deze plannen moeten we ons vizier richten op de toekomst”, klonk er tijdens de netwerkbijeenkomst. “Anders bouwen we nog steeds achterhaalde wijken. Duurzame mobiliteit kan bijvoorbeeld een vaste plek krijgen als we werken via het STOMP-principe.” Hoe? Daarvoor gaf Hannah Kandel van adviesbureau Rebel Group een aantal bruikbare ontwerpprincipes en praktische tips.  

Bij het STOMP-principe staat de auto niet langer centraal bij het inrichten van de ruimte. De letters in de afkorting staan voor:
– Stappen = wandelen. De voetganger moet de prioriteit krijgen in ruimtelijke plannen.
– Trappen = fietsen. Een haast even belangrijke plaats is ingeruimd voor de fietser.
– OV = reizen met trein, bus, metro, tram en pont.
– Mobility As A Service (MAAS) = de beschikbare mobiliteitsdiensten, zoals hubs voor deelauto’s en -fietsen.
– Privé-auto = Én alleen als het noodzakelijk is, moet er ruimte zijn voor de auto en ander gemotoriseerd verkeer.

Interessante voeding 

“Gedurende de dag kregen we interessante en leerzame voeding voor de deelsessies later op de dag”, vertelt een deelnemer enthousiast. Zo leidden Martje Storm en Pim Moolenaar van het Ministerie de middag in. Daarnaast hield adviseur Minze Walvius een betoog over plannen maken voor de toekomst. Vervolgens werd de grote groep deelnemers opgesplitst en gingen ze in deelgroepjes aan de slag met de kernvraag:

Hoe zorg je ervoor dat fietsen en lopen een prominente rol spelen
in de bereikbaarheid van de nieuw te bouwen woningen?

Instructies om duurzame mobiliteit bovenaan de agenda te krijgen

Een boeiende vraag die vanuit verschillende invalshoeken werd beantwoord. De oogst was een heel raam vol met geeltjes. Vol met “instructies” voor projectontwikkelaars en overheden die uiteindelijk aan de lat staan voor het ontwerpen van de nieuwe woonwijken. De woonwijken waar duurzame mobiliteit voorop moet staan. 

“Hopelijk vertaalt de minister van I&W deze oogst snel door in de opdrachtverlening aan Rijkswaterstaat”, klonk het hierop. “Nu is duurzaamheid te veel gericht op instandhouding van het bestaande systeem.”

Presentaties

“Ik ben begonnen door het zadel van mensen vast te houden en zo mee te lopen”, vertelt Berry den Brinker (76) enthousiast. Hij riep een beweging in het leven die de naam BikeRunning draagt. Een methode waarbij je kunt blijven rennen als je blind of slechtziend bent. Met behulp van een speciale geleidenstok die aan een fiets vastzit. 

“En als je moe bent, kun je even achterop springen”, lacht hij. Den Brinker is van huis uit verkeersdeskundige en ten minstens om de dag rent hij door het Vondelpark, net zoals de andere joggers tegen de klok in. Enig verschil is dat hij nog maar 0,1% kan zien, nagenoeg blind is. “Maar dit heeft me er nooit van weerhouden te sporten. Wielrennen, schaatsen én dus hardlopen. Dat prettige gevoel dat sporten me geeft, wil ik graag delen.”

BikeRunning uitkomst

En dat laatste doet de zeventiger met BikeRunning. Een sportieve en sociale activiteit. “Je rent vlak achter de fiets van een maatje”, legt Den Brinker uit. “Dankzij de geleidenstok houd je veilige afstand – heel fijn als hij of zij moet remmen. Je maatje waarschuwt je voor obstakels, waardoor je niet meer bang hoeft te zijn om te vallen over een losse stoeptegel. Of tegen een paaltje op botst.”

Intercomsysteem voor betere communicatie 

Voor alles lijkt hij een oplossing te hebben. “Paaltjes op fietspaden, drempels en putdeksels, stelplaten over de toep? Wij houden er rekening mee, denken voortdurend aan verbeteringen in hoe we met elkaar communiceren. Ik heb net zo’n intercomsysteem voor scheidsrechters gekocht om elkaar makkelijker te kunnen verstaan in de drukte van het verkeer. Dat werkt geweldig! Hoe harder je gaat, hoe belangrijker goede communicatie is.” 

Wil je meer weten over BikeRunning?

BikeRunning helpt je om je looptechniek te verbeteren. Het is veilig; er zijn geen ongevallen bekend. Voor nu kun je met eenvoudige materialen uit de gereedschapswinkel een handig stokje maken. Maar er zitten verbeteringen in de pijplijn: “We werken aan een ‘intelligent’ stokje dat een signaal afgeeft als je niet kaarsrecht achter de fiets loopt,” aldus Den Brinker. Zijn doel: van BikeRunning een unieke sport maken voor iedereen: mensen met én zonder visuele beperking. 

Meer weten over BikeRunning? Kijk op www.bikerunning.nl voor meer info en interessante video’s. 

Een mooi pleidooi in Dezeen, magazine voor architectuur en design. “Steden moeten niet alleen werken aan groene-transportmogelijkheden, maar actief auto-infrastructuur ontmantelen”, klinkt het uit de mond van Phineas Harper. “Daarbij gebruik je het verkeer zelf als een tool om stedelijk transport duurzamer te maken.” 

Hoe dat werkt? Politici stellen zich nu reactief op: staat het verkeer op één plek te lang stil, dan bouwen ze nieuwe wegen. Of er komt een rijbaan bij, een tunnel of brug. “Maar politici moeten precies het tegenovergestelde doen”, aldus Harper. “Files zijn cruciaal om een overgang naar veilig, groen en duurzaam transport te bewerkstelligen.” Zolang je probeert om files op te lossen, zullen er auto’s bijkomen op de weg.  

Ontmantel de auto-infrastructuur: verwijder parkeerplekken en maak straten smaller

Een vicieuze cirkel die je volgens Harper alleen kunt doorbreken door actief de infrastructuur voor auto’s te ontmantelen. Door het auto’s simpelweg lastiger te maken. Dit doe je door straten smaller te maken, parkeerplekken weg te halen, stadscentra autovrij te maken en door “autostraten” te vervangen door bus- en fietsroutes. Resultaat hiervan zal in eerste instantie nóg meer verkeersopstoppingen zijn. Maar… veel files zorgen erop termijn voor dat meer mensen de auto’s laten staan. 

Lees het hele artikel: “Cities should not just build green transport but actively dismantle car infrastructure.”

Met bevroren vingers, de gure wind tegen je voorhoofd en stromende regen: het is niet heel aantrekkelijk om op een goede, koude winterdag naar buiten te gaan. Toch heeft wandelen in de winter veel voordelen. Wandelfanaat en hoofdredacteur van het blad Nouveau Claudia Straatmans (55) vertelt erover op rtlnieuws.nl. 

“Na het werk loop ik altijd even een rondje langs de Weespertrekvaart de trekvaart die de Amstel in Amsterdam verbindt met de Vecht in Weesp”, zegt ze. Haar drukke baan is geen reden om na een lange werkdag even met een podcast een frisse neus te halen. Dat geeft juist rust en ruimte in haar hoofd. Is het koud en donker? Dan loopt ze ook graag. “Het is heel mooi om nu op een heldere avond in het licht van de maan te lopen.”

Wandelen per seizoen

Straatmans is zo enthousiast over wandelen dat ze er twee boeken over schreef. Haar laatste boek, het 4-seizoenen wandelboek ligt nu in de winkel.

Lees het hele interview met Straatmans via ‘Wandelen in winter: goed voor lijf, geest, seksleven en portemonnee.’

Het was de verkiezingsbelofte van GroenLinks tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Voor 2025 moeten er in onze hoofdstad 10.000 parkeerplaatsen verdwijnen en plaatsmaken voor groen, wandelgebieden en andere verblijfsruimte. 

Hoe staat het met deze verkiezingsbelofte? Not Just Bikes geeft een vermakelijke, maar zeer inhoudelijke update. In deze video over Amsterdam, met af en toe uitstapjes naar buitenlandse steden. Volgens de organisatie zet de gemeente inderdaad mooie stappen met het verwijderen van parkeerplekken. 4.000 zijn er sindsdien met de grond gelijkgemaakt. En still counting… 

Auto’s first

Net zoals in andere grote steden staat in Amsterdam de auto op de eerste plaats in de verkeerspiramide. Eigenaren hebben veel privileges, maar veroorzaken ook veel problemen. Denk aan horizonvervuiling, verkeersonveiligheid en grote uitstoot van schadelijke stoffen. GroenLinks wilde daarom korte metten maken met het vehikel. Door het aantal parkeerplaatsen te verwijderen, hoopten ze mensen uit de auto te krijgen. Want waar moeten mensen hun geliefde rijwiel nu kwijt? 

Gaat enkel om parkeren op straat 

In de praktijk worden parkeerplaatsen echter niet 100% verwijderd, maar eerder verplaatst. Zo vertelt Not Just Bikes over die grote parkeergarage onder de gracht waar 600 mensen hun auto kwijt kunnen. 300 meer dan voorheen in de straat. Resultaat: een mooie groene stad met ruimte voor lopen, maar níét met minder auto’s. 

Het team van Ruimte voor Lopen wenst iedereen een wandelvriendelijke kerstperiode toe. Op naar een jaar waarin we meters gaan maken. Een jaar waarin we ons voor de volle 100% inzetten om ons land wandelvriendelijker te maken. Waarin we meer ruimte voor lopen creëren.

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) ontwikkelt twee toolboxen op het gebied van lopen. Er komt er één die specifiek is gericht op loopstimulering en eentje die gaat over loopbeleid. 

Inhoud toolboxen

Hoe werkt gedragsverandering? Welke loopinterventies zijn mogelijk nuttig en op welke manier schaal je die acties op? Dit soort vragen beantwoordt de toolbox over loopstimulering. Terwijl die over loopbeleid juist ingaat op hoe je komt tot breed gedragen, allesomvattend (integraal) loopbeleid, afweegmethodieken, loopnetwerkkaarten, data en andere loopinstrumenten.  

Help jij mee ze te vullen?

Op deze manier krijgen gemeenten en andere overheden ‘haakjes’ om meer ruimte voor lopen te creëren. In het hoofd, op papier en buiten. Voor het vullen van de toolboxen maakt het Ministerie graag gebruik van bestaande kennis en geleerde lessen. Help jij mee? Beantwoord deze twee vragen:

1. Hoe kunnen deze toolboxen jou helpen om meer ruimte voor lopen te creëren. Welke informatie heb jíj nodig? 
2. Heb je documenten, praktijkvoorbeelden, links naar websites of andere nuttige input die volgens jou in de toolbox(en) horen? 

We kijken uit naar jouw input! Stuur een mail naar Hannah.Kandel@Rebelgroup.com. Zij is namens het adviesbureau Rebel betrokken bij dit project. 

“Niet langer is mobiliteit maatgevend, maar de menselijke maat maakt de straat.” De Groningse ontwerpleidraad ‘Nieuwe Ruimte’ is onlangs uitgeroepen tot winnaar bij de uitreiking van de Landscape Institute Awards in Londen. In de categorie ‘Innovation and Research’ kwam de Noord-Nederlandse stad als winnaar uit de bus. 

De 10 dimensies van de straat 

Daarmee versloeg de Noord-Nederlandse stad 200 inzendingen uit maar liefst 53 landen. Een mooie prestatie, waarmee ruimte voor lopen hoger op de politieke agenda komt. In de vernieuwende ontwerpmethode voor de openbare ruimte is mobiliteit niet langer leidend, maar toegankelijkheid, veiligheid, gezondheid, sociale interactie, ecologie, klimaatadaptatie, economie, culturele identiteit en mobiliteit maken samen de straat. Dit zijn de 10 dimensies van de straat. 

Ruimte voor lopen in ontwerpleidraad ‘Nieuwe Ruimte’

De Leidraad benoemt principes en uitgangspunten voor verschillende typen gebieden en wijken in Groningen. Daarbij ziet ze vooral kansen op plekken waar de auto aan belang inboet. Juist daar ontstaan kansen om de leefkwaliteit te vergroten. Een aantal wandelvriendelijke uitgangspunten:

• Meer ruimte voor de voetganger: nu al in de binnenstad en in de toekomst ook elders in de gemeente. 
• Meer ruimte voor groen en leefruimte in de straat. “Openbare ruimte is openbaar. Het is daarom niet langer vanzelfsprekend dat de auto de eerste rechten heeft op het gebruik van de openbare ruimte. Immers, elke parkeerplaats minder is 10 vierkante meter openbare ruimte erbij.”
• Focus op toegankelijkheid voor de voetganger: geen obstakels en gebreken in de openbare ruimte. 

Op naar een nieuw soort openbare ruimte! 

De ontwerpleidraad ‘Nieuwe Ruimte’ kun je vooral zien als een inspiratiedocument voor projecten. Om samen aan de weg te timmeren voor een nieuw soort openbare ruimte, waarbij minder ruimte is voor geparkeerde auto’s en fietsen. En er meer ruimte komt voor groen, sporten, spelen en wandelen. De leidraad is een co-productie van gemeente Groningen, Goudappel, STIPO en Felixx Landscape Architects & Planners. Een onmisbare stap ernaartoe waren de belevingswandelingen met bewoners, ondernemers en andere belanghebbenden. Tijdens deze wandelingen gaven zij indrukken van de openbare ruimte en aandachtspunten aan op een kaart. 

Landscape Institute Awards 

Dat Groningen er vandoor gaat met deze award is een bijzondere prestatie: de LI Awards behoren tot de belangrijkste prijzen op gebied van landschapsontwerp. Ieder jaar bekronen zij projecten die de natuurlijke en gebouwde omgeving beschermen, behouden en verbeteren. 

Meer info over de Ontwerpleidraad ‘Nieuwe Ruimte’

Bekijk de gemeentelijke leidraad via de website van gemeente Groningen.

“Wandelen sterker verankeren in beleid en buiten.” Dat is het doel van deze oproep van Rebel Nederland & België en Wandelnet. Ze openen de (gezamenlijke) zoektocht naar een wandelprincipe dat ervoor zorgt dat de positie van voetgangers altijd wordt meegenomen in plannen.

Frank Hart van Wandelnet: “We merkten dat het 3-30-300 principe voor groen in de stad goed aansloeg bij politici, adviseurs en beleidsmakers en die willen we overtuigen van meer ruimte voor lopen. Bovendien kunnen we niet kort genoeg uitleggen waar Wandelnet ‘van is’. Zeker als het gaat om meer ruimte voor lopen in de openbare ruimte. Met een ‘wandelprincipe’ onder de arm denken we meer effect te sorteren.”

Wandelen essentieel

Wandelen neemt immers een cruciale plaats in het stedelijke ecosysteem in. Toch blijkt het vaak lastig om dit inzicht te vertalen naar beleid en de inrichting van de buitenruimte. Nog te vaak staat de auto boven aan in de verkeerspiramide. “Er zijn wel normen voor bijvoorbeeld de breedte van een stoep”, legt Frank uit. “Maar ons gaat het er vooral om dat er voor voetgangers als uitgangspunt een samenhangend, logisch, veilig én aantrekkelijk netwerk komt. Hiervoor is echt nog onvoldoende aandacht. Zo kom je als voetganger vaak hobbels tegen op de weg: een onveilig kruispunt met een autoweg/fietspad of een stoep die zomaar ophoudt. Bij het ontwerpen van woonwijken wordt als allerlaatste eens gekeken waar de voetganger nog kan…”

Netwerkkaarten en parkeernormen voor auto en fiets

Levende bewijs zijn de vele autoparkeernormen en netwerkkaarten die letterlijk ruimte voor auto’s claimen. Hetzelfde zien we bij de positie van fietsers. Voor de voetgangersinfrastructuur ontbreken simpelweg zulke instrumenten. “Een goed ontwerp-principe helpt erg”, geeft Hannah Kandel van Rebel aan. “Denk bijvoorbeeld aan het 3-30-300 principe* dat voor groen wordt gebruikt. “Een wandelprincipe draagt direct bij aan twee van de drie kerndoelen van Ruimte voor Lopen”, vult Frank aan. Te weten:

• Lopen is een vanzelfsprekend en integraal onderdeel van beleid, ontwerp en beheer;
• De omgeving biedt gelegenheid en nodigt uit om veilig te lopen.

Heb jij een beeld bij zo’n ontwerp-principe?

We willen dat wandelen de aandacht en ruimte krijgt die het verdient. Vandaar dat we deze oproep van harte steunen. Draag jij ook bij? Heb jij een beeld bij hoe zo’n ontwerpprincipe eruit kan zien? Of dilemma’s waar het principe een antwoord op moet geven? Laat het weten. Stuur een bericht naar Hannah of Frank Hart van Wandelnet. 

*het ontwerp-principe “3-30-300”: elke stadsbewoner moet vanuit zijn / haar huis minstens 3 bomen kunnen zien, 30% van de oppervlakte in elke wijk moet voorzien zijn van een bladerdak en binnen 300 meter vanaf zijn / haar woning moet iedereen een park of groene ruimte van tenminste 1 ha kunnen bereiken.