Categorie: Regulier

STOMP is meer dan een volgorde. In de schil rond binnensteden kan het principe richting geven aan keuzes voor lopen. Voor verblijven en voor bereikbaarheid. Zo lezen we in het interview ‘STOMP als kans voor de schil rond binnensteden’ op Mobiliteit.nl, waarin experts van Keypoint, Accent adviseurs en Goudappel hun visie delen.

STOMP als ordenend principe

In het interview op Mobiliteit.nl wordt STOMP gepositioneerd als een manier om mobiliteit te ordenen vanuit de mens. De volgorde Stappen, Trappen, Openbaar vervoer, Mobiliteit als service en Privéauto helpt om bewuster na te denken over welke vormen van mobiliteit prioriteit krijgen in verschillende gebieden.

Patrick Duwel (Keypoint) benadrukt in het interview dat binnensteden altijd onderdeel zijn van een bredere regio. Hij zegt: “Een binnenstad staat niet op zichzelf en is een herkomst of bestemming in een bredere regio. Vooral als een stad in een meer landelijke regio ligt, heeft die stad een sterke regionale functie. De principes vanuit STOMP kunnen onzes inziens goed worden toegepast, maar primair gaat het daarbij om de keten van de reiziger in te richten.”

De schil rond binnensteden als kansgebied

Volgens Jos Wijnen en Stijn Engels van Accent adviseurs gaat de aandacht in beleid vaak uit naar binnensteden of juist naar regionale verbindingen. De schil rond binnensteden blijft daarbij regelmatig onderbelicht, terwijl juist daar veel dagelijkse verplaatsingen plaatsvinden.

In het interview stellen zij: “Het STOMP-principe is een herkenbaar principe om actieve vormen van mobiliteit hoger te prioriteren bij de inrichting van de openbare ruimte. STOMP geeft een begrijpelijk kader voor ‘buitenstaanders’ voor de gewenste mobiliteitstransitie.” Daarmee maken zij duidelijk dat STOMP helpt om lopen en andere actieve vormen structureel mee te nemen in beleid en ontwerp.

Lopen als startpunt voor inrichting

Bas Alferink (Goudappel) benadrukt in het interview dat STOMP helpt om keuzes te maken in de openbare ruimte waarbij de mens centraal staat. Hij zegt: “Het STOMP-principe plaatst de mens centraal bij de inrichting van de openbare ruimte. Het biedt een ordeningskader waarbij duurzame en ruimte-efficiënte vormen van mobiliteit – zoals lopen, fietsen, deelmobiliteit en openbaar vervoer – voorrang krijgen boven minder duurzame zoals de auto.” Die benadering zorgt ervoor dat looproutes logischer worden en dat de kwaliteit van verblijven toeneemt.

Deze manier van denken sluit aan bij bredere ontwikkelingen zoals de 15-minuten-stad, waarin dagelijkse voorzieningen bereikbaar zijn te voet en lopen een vanzelfsprekend onderdeel is van actieve mobiliteit.

Relevantie voor Ruimte voor Lopen

Het interview op Mobiliteit.nl laat zien hoe STOMP kan bijdragen aan een wandelvriendelijke stad, juist buiten het historische centrum. Door lopen centraal te stellen in de schil rond binnensteden ontstaat een betere verbinding tussen wijken en centrum en wordt actieve mobiliteit aantrekkelijker voor een brede groep mensen. Deze inzichten sluiten aan bij de ambitie van Ruimte voor Lopen om van lopen een volwaardige vorm van mobiliteit te maken en structureel mee te nemen in beleid en ontwerp.

Wil je de volledige context, voorbeelden en nuancering lezen? Lees het hele interview: STOMP als kans voor de schil rond binnensteden – Mobiliteit

“Met de oprichting van het platform Ruimte voor Lopen is de basis gelegd”, zegt Rob Methorst. “Maar het besef dat de voetganger een onmisbare schakel is in mobiliteit en leefbaarheid moet nog dieper doordringen. We zijn er niet door erover te praten, maar door het structureel en oprecht mee te nemen in beleid.” Met die woorden legt hij de basis voor het tweede deel van een tweeluik.

Lees hier het eerste deel: ‘De stille revolutie van lopen’.

Utilitair lopen

Methorst ziet het belang van lopen niet alleen in de recreatie, maar vooral in de functionaliteit. “Er zijn veel mensen die niet ‘voor de lol’ lopen, maar om ergens te komen: naar het openbaar vervoer, naar de winkel, naar de dokter.” Voor hen is lopen een noodzakelijke manier van verplaatsen. Dit grotere doel, de ‘breedte’ van de voetganger, lopen en verblijven in de openbare ruimte, moeten beleidsmakers in zijn ogen ook erkennen. In de jaren die volgden na de oprichting van het platform Ruimte voor Lopen in 2017, volgden jaren waarin voetgangersbeleid niet alleen als een kwestie van infrastructuur werd gezien, maar als een onlosmakelijk onderdeel van stadsplanning. “Lopen is een voorwaarde om de stad leefbaar te maken voor iedereen, ongeacht leeftijd of  beperking.”

MENSenSTRAAT en Wandelnet: de opgaven voor de toekomst

Afgelopen maanden is de organisatie MENSenSTRAAT, waarvan Methorst de secretaris is, opgegaan in Wandelnet. Juist om krachten te bundelen voor de voetgangersbelangen. “We merkten dat de leden van MENSenSTRAAT ouder werden, en er was het gevaar dat kennis en focus verloren gingen. We kunnen het ons niet veroorloven om het momentum te verliezen”, kijkt Methorst terug. “Daarom besloten we te kijken naar hoe we de expertise konden behouden.” Deze zoektocht leidde dus tot de integratie van MENSenSTRAAT binnen Wandelnet. Een overgang die strategisch belangrijk was: “We wilden ervoor zorgen dat voetgangersbelangen niet in de vergetelheid zouden raken.”

Het samengaan van MENSenSTRAAT en Wandelnet betekent meer dan alleen een administratieve fusie; het vertegenwoordigt een verdieping van de visie op voetgangersbeleid. “De integratie was noodzakelijk om de belangen van voetgangers een stevige plaats in het bredere mobiliteits- en leefbaarheidsbeleid te geven. Het vergrootte onze invloed en zichtbaarheid.” Zijn woorden illustreren een pragmatische aanpak: voetgangers moeten niet alleen op de agenda staan, maar ook daadwerkelijk invloed uitoefenen op de besluitvorming.

Lopen als volwaardige modaliteit in het mobiliteitsbeleid

Door het hele interview heen benadrukt Methorst één belangrijk punt: iedereen moet lopen gaan zien als volwaardige modaliteit van vervoer. Met de komst van Ruimte voor Lopen is daar in zijn woorden een stevige basis voor gelegd. Nu is het belangrijk om voetgangers in het bredere beleid te verankeren, niet alleen mobiliteitsbeleid, maar ook rondom thema’s als gezondheid, verduurzaming, klimaatdaptatie en vergroening. “Laten we niet langer doen alsof lopen een bijzaak is”, zegt hij. “Het moet echt het uitgangspunt zijn.” Zijn pleidooi aan beleidsmakers? “Omarm deze verschuiving.”

Dit kan volgens de belangenvoorvechter alleen als er aandacht is voor de fysieke omgeving, zoals brede trottoirs en veilige oversteekplaatsen. Maar ook als er voldoende kennis en regie is op het gebied van stadsplanning en voetgangersveiligheid. Methorst wijst op de enorme invloed die een weloverwogen voetgangersbeleid kan hebben op de leefbaarheid van steden en dorpen: “Meer ruimte om te lopen, betekent veelal een betere omgeving waarin mensen elkaar spontaan kunnen ontmoeten.”

Blik naar de toekomst

Als Methorst naar de toekomst kijkt, ziet hij vooral een Nederland waar lopen als vanzelfsprekend een plaats inneemt als waardevolle mobiliteitsmodaliteit. “Het is tijd om lopen niet alleen als functionele, maar ook als een plezierige én gezonde modaliteit te zien.” Zijn harde werk heeft bijgedragen aan de verschuiving in denken over lopen, maar de strijd voor een voetgangersvriendelijke samenleving is nog lang niet voorbij.

Op 1 oktober sprak Heidi Kempers tijdens het Nationaal Voetgangerscongres over de herinrichting van winkelcentrum Presikhaaf in Arnhem om korte-afstandslopen de norm te maken. Rond het winkelcentrum krijgen voetgangers en ander langzaam verkeer op zes kruispunten vaker groen dankzij slimme, cloudgestuurde iVRI’s. “Met als doel dat lopen voor iederéén vanzelfsprekend wordt,” vat Kempers het samen.

Zij is adviseur verkeersmanagement bij Haskoning en deelt uit de eerste hand hoe beleidskaarten van de gemeente Arnhem zijn vertaald naar meetbare wachttijdnormen en praktische ingrepen. Het resultaat: betere oversteekbaarheid en meer prioriteit voor langzaam verkeer, met bewuste keuzes over autovertragingen in piekuren. Vandaag horen we direct van haar wat dat in de praktijk betekent.

Welke stappen heb je doorlopen om de voetgangersstromen rond winkelcentrum Presikhaaf in kaart te brengen?

We duiken gelijk de diepte in en Kempers vertelt dat het rondom Presikhaaf druk is met veel verschillende soorten verkeersdeelnemers. Er komen dagelijks veel bezoekers en in de directe omgeving liggen de HAN Hogeschool, park Presikhaaf en Leerpark Arnhem. “Ook kent het gebied een hoge woningdichtheid en bouwt de gemeente komende jaren extra woningen”, voegt Kempers toe. Ze legt uit dat er daardoor veel langzaam verkeer is op bepaalde momenten van de dag. “De belangrijkste voetgangersstromen zijn bewoners van de wijken eromheen die voor dagelijkse activiteiten lopen. Naar de winkels, de basisscholen en het park. Naar de HAN en het Leerpark.” 

Nu heeft gemeente Arnhem kortgeleden het Duurzaam Mobiliteitsplan (DMP) vastgesteld. Daarin maakt ze de strategische keuze om langzaam verkeer beter te faciliteren en het STOMP-principe in de praktijk te brengen. “Daarvoor wil de gemeente intelligente verkeerslichten inzetten (iVRI’s)”, licht de adviseur toe. Om dit te bereiken, heeft het DMP netwerkkaarten die door heel Arnhem voetgangersroutes indelen. Voor Presikhaaf hebben we die kaarten samen met de gemeente vertaald naar een wegbeheerderskader met concrete streefwaarden voor wachttijden bij verkeerslichten per routetype.”

Hoe de intelligente verkeerslichten bij Presikhaaf werken

Zoals hierboven genoemd kiest Arnhem voor intelligente verkeerslichten bij Presikhaaf om langzaam verkeer voorrang te geven. Hoe zit dat precies? We horen over de zoektocht naar geschikte software die bij de Arnhemse situatie past. “Die zowel rekening houdt met het wisselende verkeersaanbod, de vele bussen en de wens om auto’s niet bij elk verkeerslicht laten stoppen. Daarmee is het belangrijker dan ooit dat voetgangers fijn kunnen oversteken. Een grote hoeveelheid wensen die vraagt om een slimme manier van regelen. Daarom hebben ze begin 2025 gekozen voor Flowtack rond Presikhaaf. Dit is het intelligente brein van de verkeerslichten: de software interpreteert data uit de hele keten en vertaalt die naar verkeerskundige beslissingen op kruispunt- en netwerkniveau.”

“Ook communiceren deze verkeerslichten onderling, analyseren data en stemmen op elkaar af. Dat allemaal in de cloud: continu en in real time. Zo kan het verkeer fijn doorrijden, zijn er minder opstoppingen en is het winkelcentrum toegankelijk voor iedereen.” Een bijkomend voordeel is dat Flowtack de wachttijden bijhoudt van alle weggebruikers bij een stoplicht, legt Kempers uit. Als je bijna te lang staat te wachten, krijg je als eerste groen. De volgorde waarin de verschillende modaliteiten groen krijgen, is dus flexibel.

Directe veranderingen

Volgens Kempers is de belangrijkste verandering, verbetering, dat langzaam-rijdend verkeer nu eerder voorrang krijgt. “In de vorige software was het niet goed mogelijk om op ieder moment van de dag real-time afwegingen te maken. Met Flowtack is het mogelijk om dit wél te doen en zo voetgangers en fietsers eerder te bedienen als daar de mogelijkheid voor is.” Dat laatste is ook echt in de praktijk bewezen. Zo zie je in onderstaande grafiek de wachttijd voor voetgangers het kortst is, gevolgd door fietsers en bussen. Auto’s wachten het langst.

Wat zijn geleerde lessen?

Kempers noemt als eerste les dat het vertalen van beleid naar meetbare wegbeheerderskaders een essentiële stap is. Ze zegt: “Hiermee maak je de prioriteit duidelijk en kan je software optimaal instellen.  Ook konden we zo heel eenvoudig toetsen of Flowtack werkt zoals bedoeld. Met intelligente verkeerslichten (iVRI’s) kun je dus prioriteit geven aan specifieke doelgroepen en daarmee direct beleid op straat krijgen. Hierbij is het voor stedelijk gebied wel nodig dat er meer zicht is op het aantal voetgangers en fietsers.  De mogelijkheden om dit voor elkaar te krijgen, is de gemeente Arnhem aan het onderzoeken met onder andere een pilot waarbij ze camera’s inzetten bij oversteekplaatsen.”

In ieder geval is de pilot goed nieuws voor andere steden. “Het op straat realiseren van het STOMP-principe is mogelijk bij alle combinaties van drukke binnensteden met veel voetgangers en fietsers in combinatie met intelligente verkeerslichten en Flowtack. Belangrijke randvoorwaarden: duidelijke keuzes maken in het wegbeheerderskader en dat je als overheid accepteert dat er in de spits wat meer filevorming ontstaat voor autoverkeer.”

Een frisse neus halen is geen luxe, maar een slimme investering in gezondheid én werkplezier. Natuur op en rond de werkplek ontspant, zet aan tot bewegen en brengt mensen met elkaar in contact. Adviseur Natuur en Gezondheid Tjisse Brookman ziet het elke dag: “Zelfs het uitzicht op bomen doet al wat met je.”

Waarom natuur werkt

Bij Vitaal Vechtdal vertelt Brookman wat de meerwaarde van natuur is: het ontspant, zet aan tot beweging en brengt mensen met elkaar in contact. “We weten het eigenlijk wel, maar tussen weten en doen zit vaak een wereld.” Een lunchwandeling of overleg in het groen verlaagt stress, verbetert de concentratie en geeft nieuwe energie. Dat is ook goed nieuws voor wandelvriendelijkheid op en rond het bedrijfsterrein: hoe wandelvriendelijker de omgeving, hoe vaker medewerkers een rondje pakken. En het sociale effect is merkbaar. “Een wandeling maakt een gesprek losser en menselijker dan aan een bureau.”

Goed voor mensen, goed voor je bedrijf

En natuur is niet alleen goed voor de individuele medewerker. Dit interview legt glashelder uit dat natuur vitaliteit en werkplezier vergroten. Twee broodnodige voorwaarden voor duurzame inzetbaarheid. Werknemers die regelmatig buiten bewegen, zijn productiever, creatiever en minder vaak ziek. Groen rondom de werkplek verlaagt stressniveaus en vergroot het concentratievermogen, wat direct terug te zien is in de kwaliteit van het werk. Ook het sociale klimaat profiteert: buiten wandelen of overleggen versterkt teamgevoel en stimuleert samenwerking over afdelingen heen. Bovendien draagt een aantrekkelijke, groene werkomgeving bij aan het imago als een organisatie die oog heeft voor gezondheid en welzijn; een belangrijke troef bij het werven én behouden van nieuwe collega’s.

Natuur is dus niet alleen een gezondheidsinvestering, maar ook een strategische keuze. Het is een laagdrempelige manier om actieve mobiliteit en gezondheid in de werkcultuur te verankeren. “Een picknicktafel buiten, een korte wandelroute of ruimte voor overleg buiten doet al veel,” zegt Tjisse. Bedrijven die dit omarmen, merken het verschil in energie, betrokkenheid en trots.

Maak impact met kleine stappen

Dit soort voorbeelden laten in onze ogen zien hoe wandelen en groen hand in hand gaan. En hoe de principes uit het Nationaal Masterplan Lopen ook op de werkvloer tot leven (kunnen) komen. Kleine stappen maken impact. Organiseer wandelmeetings of een functioneringsgesprek tijdens een rondje buiten. Zorg voor een wifi-punt en fijne zitplek in de schaduw, zodat korte taken naar buiten kunnen. Stimuleer lunchwandelingen, “gewoon in de baas z’n tijd.” Vergroen het bedrijventerrein of het uitzicht vanuit de kantine. En plan teamactiviteiten in de natuur, bijvoorbeeld tijdens Outdoor Office Day. Tjisse: “Begin gewoon. Zet een tafel buiten, plan een koffiemoment in het groen. Vaak is er ruimte rondom het kantoorgebouw.”

Lees het hele interview via: Naar buiten? Goed idee! | Vitaalvechtdal.

Een grote internationale studie bevestigt wat Ruimte voor Lopen al jaren zegt: de gebouwde omgeving stuurt ons beweeggedrag. Onderzoekers volgden miljoenen smartphonegebruikers en gebruikten verhuizingen als een natuurlijk experiment. Wie naar een meer loopvriendelijke stad verhuist, loopt aantoonbaar meer en actiever.

Dat vertaalt zich in extra wandelminuten, meer matig-intensieve activiteit en grotere kans om aan beweegrichtlijnen te voldoen. Kortweg: investeren in voetgangersvriendelijkheid betaalt zich terug in gezondheid en vitaliteit.

Verhuizen als natuurlijke test

De onderzoekers gebruiken verhuizingen tussen steden om een zuiver voor–na-beeld te krijgen: wie verhuist, verandert zijn omgeving, en daarmee veranderde ook het loopgedrag: een sterke aanwijzing dat de omgeving het verschil maakt. Gemiddeld doen mensen die naar een loopvriendelijkere stad verhuizen zo’n 1.100 stappen per dag meer. Ongeveer 11 extra wandelminuten, zonder dat ze daar expliciet op inzetten. Dit is precies het soort passieve gezondheidswinst dat stedelijk ontwerp zoekt.

Brisk walking is de motor

De stijging komt vooral door brisk walking: de matig-intensieve beweging die artsen aanraden om chronische ziekten te voorkomen. Wie verhuist naar een loopvriendelijke buurt, krijgt er ongemerkt bijna een uur extra gezonde beweging per week bij.

Het effect werkt beide kanten op: wie van een zeer loopvriendelijke stad wegtrekt verliest ongeveer evenveel stappen als anderen winnen wanneer ze naar zulke steden verhuizen. Dat versterkt de conclusie dat “de omgeving, niet alleen persoonlijke voorkeuren, de belangrijkste motor is van beweging”.

Impact op voldoen aan beweegrichtlijnen

Verhuizen naar een loopvriendelijke stad verdubbelt bijna je kans om de beweegrichtlijn van 150 minuten per week te halen: van 21,5% naar 42,5%. Daarmee wordt stedelijk ontwerp een directe gezondheidsfactor. Voor gemeenten is de boodschap glashelder: goede stoepen, veilige oversteekplekken, aantrekkelijke routes en een slimme mix van functies werken. Ze zijn betaalbaar én leveren tastbare winst op: meer beweging, meer ontmoeting, levendigere straten. Of zoals de onderzoekers het treffend samenvatten: “Your city can make you healthier” – jouw stad kan je gezonder maken.

Ruimte voor Lopen: van bewijs naar actie

Wij gebruiken deze studie als stevig bewijs voor het Nationaal Masterplan Lopen en onze Toolbox Loopbeleid. Maak van je straat een gezondheidsinterventie: kleine ingrepen in de openbare ruimte kunnen grote effecten hebben op het dagelijkse bewegen en daarmee op de gezondheid van bewoners.