Vorige week stonden we stil bij de Week van de Rechtvaardige Straat, een uitgelezen kans om een belangrijke vraag te onderzoeken: hoe creëren we een straat die eerlijk/rechtvaardig is voor iedereen die deze gebruikt? Het ontwerp van onze straten is namelijk allesbehalve neutraal. Elke beslissing – van de breedte van de stoep tot de indeling van parkeerplaatsen – beïnvloedt wie zich welkom voelt in onze openbare ruimte.
Partner Goudappel belichtte deze kwestie op inspirerende wijze in het artikel “Een rechtvaardige straat: hoe doe je dat?” geschreven door Suzanne Lansbergen. Zij laat zien hoe politieke filosofie ons kan helpen om bewuste keuzes te maken. Drie belangrijke denkrichtingen worden in het artikel besproken: utilitarisme, egalitarisme en sufficiëntarisme.
drie denkkaders die de toekomst van straatontwerp bepalen
- Utilitarisme: De meeste mensen, het grootste nut. Een busbaan die duizenden reizigers sneller naar hun bestemming brengt, kan belangrijker zijn dan het ongemak voor een paar automobilisten.
- Egalitarisme: Gelijkheid voorop. Dit betekent extra aandacht voor kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals voetgangers, kinderen en mensen met een beperking.
- Sufficiëntarisme: Een minimum voor iedereen. Dit vertaalt zich naar minimale normen voor ruimte, veiligheid en bereikbaarheid voor álle gebruikers van de straat.
Deventer als inspirerend voorbeeld van rechtvaardigheid
In Deventer hebben ontwerpers deze drie principes toegepast op hetzelfde kruispunt, wat leidde tot drie totaal verschillende ontwerpen, elk met een unieke kijk op rechtvaardigheid:
- Utilitaristisch: Meer ruimte voor actieve mobiliteit richting het centrum.
- Egalitaristisch: Veilige oversteekplaatsen en lagere snelheden.
- Sufficiëntaristisch: Minimale maatvoering volgens STOMP (Stappen, Trappen, Openbaar vervoer).
Deze aanpak laat zien dat er niet één juiste keuze is. Door openhartig te praten over wat rechtvaardigheid betekent, creëren we meer begrip en ruimte voor alternatieve oplossingen. Rechtvaardigheid in het straatontwerp is essentieel om een inclusieve en toegankelijke openbare ruimte te waarborgen. Door de verschillende denkrichtingen te overwegen, kunnen we ontwerpen ontwikkelen die rekening houden met de behoeften van alle gebruikers. Het gaat erom dat niemand wordt uitgesloten en dat iedereen zich veilig en welkom voelt in de straat. Door deze fundamentele vragen te stellen en gesprekken te voeren over rechtvaardigheid, kunnen we samen werken aan een toekomst waarin onze straten eerlijk en leefbaar zijn voor iedereen.