Voor meer gemeenten kan lopen een oplossing zijn, zo denkt Filip van As. Hij is programmacoördinator van Platform Ruimte voor Lopen en komt aan het woord in een interview op gebiedsontwikkeling.nu. Een interview waarin verschillende experts hun zegje doen over wandelen. Over hoe de voetganger het onderschoven kind is, hoe de belangen van fietsers en wandelaars vaak haaks op elkaar staan en voor welke problemen lopen een oplossing kan zijn.
“De lengte van files neem toe”, zegt Van As over het laatste punt. “We hebben meer woningen nodig vanwege de bevolkingsgroei en ga zo maar door. We hebben meer ruimte nodig, maar het oppervlakte dat we hebben blijft gelijk. Lopen draagt bij aan de gezondheid, maar ook aan ruimtelijke vraagstukken.”
Niet meer op één hoop met de fietsers
Hij wijst erop dat specifiek beleid echt noodzakelijk is om de positie van de voetganger te verbeteren. “Richt een gemeente zich op alle verkeersdeelnemers tegelijk, raakt de voetganger ondergesneeuwd. (…) Een perspectiefwijziging is nodig. Lopen is meer dan alleen een vorm van verkeer. Ze ontmoeten andere lopers. Lopen is een manier om achter de voordeur vandaan te komen, uit de eenzaamheid. Lopers zijn anders dan fietsers en automobilisten onderdeel van hun omgeving.” Maar het belangrijkste argument blijft wat betreft Van As de fysieke gezondheid van de bewoners. “Als looproutes goed zijn gaat het gezondheidsniveau omhoog. Wie vanaf jonge leeftijd voldoende beweegt bouwt spieren op en voorkomt veel klachten op latere leeftijd.”
Lees het hele interview via: Wat lopen oplevert voor de gezondheid en voor de stad. Aan het woord komen verder nog Boudewijn Leeuwenburgh, voorzitter van de Voetgangersbeweging en Ashley North, wethouder klimaat, mobiliteit en financiën van Leiden.
Partner van het eerste uur Kenniscentrum sport & bewegen besteedt aandacht aan een beweegvriendelijke omgeving in het Brabantse Vught. Dit doet ze in de zogenoemde kenniscast, een podcast waar experts kennis en ervaringen met een bepaald onderwerp delen. Een podcast waar wetenschap, praktijk en beleid samenkomen.
De bekende discussieleider Suse van Kleef bespreekt in deze aflevering hoe een beweegvriendelijke omgeving het verschil maakt. Aan tafel schuiven twee gasten met specialistische kennis aan: Marjanne Steenhuis (beleidsadviseur Sport en Bewegen bij gemeente Vught) en Dianne Scholte (specialist bij het Kenniscentrum).
Beweegvriendelijke Omgeving
Aan de hand van de gemeentelijke casus duiken ze dieper in het onderwerp. Wat een beweegvriendelijke omgeving is, is namelijk duidelijk. Een inclusieve leefomgeving die mensen faciliteert, stimuleert en uitdaagt om te bewegen, spelen, sporten en ontmoeten. Waar plek zat is voor actief verplaatsen: lopen en fietsen. Zo’n omgeving ontstaat echter niet vanzelf. Er is meer voor nodig. Hoe creëer je de kansen ervoor en maak je gebruik van koppelkansen? Hoe zit het precies met de Omgevingswet en hoe verkrijg je er budget voor?
Van 8 tot 12 april is de Week van de Rechtvaardige Straat. Een initiatief van verschillende organisaties waaronder partnersWandelnet en Voetgangersvereniging Nederland. Een initiatief dat zich richt op het verkleinen van de dominante positie van de auto in ons straatbeeld. Ze organiseren grote én kleine acties om een andere verdeling van de straat te vragen. Het doel: nieuwe ideeën en zinvolle gesprekken.
Nomineer je straat
Eén van de acties is de award voor (on)rechtvaardige straat. Een manier om alle plekken waar het autoverkeer vrije baan krijgt in kaart te brengen. Én om de plekken waar het wél goed gaat te laten zien. Tot 8 april kunnen mensen hun straat nomineren.
“Woon jij in een straat waar alleen ruimte voor het verkeer is, en dan vooral het autoverkeer? Of woon je juist in een straat waar je elkaar ontmoet, er ruimte is voor spelende kinderen, groen en voetgangers of fietsers? Nomineer dan je straat..
Wat is een Rechtvaardige Straat
Dat is een straat die van én voor iedereen is, de basis vormt van sterke sociale structuren en gevarieerd is. En: één activiteit (autorijden) maakt niet al het andere onmogelijk. In het Manifest de rechtvaardige straat lees je alles over de principes.
Partners Wandelnet en Provincie Drenthe stimuleren iedereen om meer te gaan lopen met de Wandel Tijdens Je Werkdag-campagne ‘Uit je hoofd, in de benen.’ Maar waarom moet je wandelen onderdeel maken van je dagelijkse (werk)dag? De hoofdredacteur van Nouveau is er heel stellig in. “Je wordt er knetterknap van”, lacht Claudia Straatmans.
“Dat is natuurlijk een hyperbool, maar we weten allemaal dat het goed voor je is”, legt ze zichzelf uit. Zo is wandelen het allerbeste medicijn tegen angst en depressie. Het verlaagt zelfs je angstgevoelens met maar liefst 50%. Daarnaast maakt het je creatiever. Wist je dat veel grote filosofen ook iedere dag wandelden? Friedrich Nietzsche zei dat de beste ideeën ontstaan tijdens het lopen.”
“Wandelen maakt me vrij in mijn hoofd”
De megagrote effecten op ons brein staat voor Claudia op de eerste plaats. “1 uur in de natuur en ik kom tot rust. Op een dag doe ik zoveel indrukken op dat ik graag nog het groen intrek. Dan loop ik over de dijk, langs de Weespertrekvaart. Genoeg te zien én te bewandelen daar! Heb ik een dag niet gewandeld, dan kom ik veel moeilijker in slaap. Dus loop ik bij voorkeur iedere dag. Op vrije dagen is dat al snel tussen de 8 en 15 kilometer. Na een kantoordag 4 kilometer in ongeveer 45 minuten. Die wandeling na het werk heb ik ook wel écht nodig, want ik werk op een enorm inspiratieloos, betonnen kantorenpark.”
“Die wandeling na het werk heb ik ook wel écht nodig, want ik werk op een enorm inspiratieloos, betonnen kantorenpark.”
Boost je humeur
Bij wandelen maakt je lichaam het gelukshormoon dopamine aan en daarvan merkt de hoofdredacteur zeker de effecten. “Het helpt als zo’n tegengif tegen neerslachtigheid. Vandaar dat ik ook ga wandelen als het regent. Als het sneeuwt. Of als het hard waait. Kortom, onder alle weersomstandigheden stap ik in de wandelschoenen. Met het adagium: ‘Er is geen slecht weer, alleen slechte kleding.’ Voor mij is de beloning in mijn hoofd groter dan de angst om heel erg nat te worden.”
Lifestyle-wandelen
Claudia heeft inmiddels haar sporen wel verdiend in de wandel-wereld. Naast dat ze iedere dag een ommetje maakt, heeft ze ook al 3 lifestyle-wandelboeken op haar naam staan. “Een gouden greep: in die tijd was er nog niets over lopen en lifestyle, terwijl ik denk dat je met die combinatie van onderwerpen meer mensen aan de wandel kan krijgen. Zelf wandel ik altijd naar een plek waar ik iets lekkers kan eten of drinken. Dat doe ik bewust: lopen voor lekkers. Dan heb je gelijk een beloning voor je prestatie.”
Foto Joost Hoving
Wandelen met een stimulans
Een beloning in het vooruitzicht stellen. Dat zet veel meer mensen aan om eens op te staan, daar is de hoofdredacteur van overtuigd. “Mensen willen als een katholiek een beloning na de pelgrimage. Net zoals met alles in het leven willen ze een doel om te wandelen. In het groot zie je dat bij Santiago de Compostela, in het klein zie je dat bij elk ommetje dat je maakt voor, tijdens of ná het werk. Daarbij is beleving een belangrijk aspect. Ik krijg altijd veel vragen over waar je kunt lopen om iets te beleven. Om een mooi establishment tegen te komen. Waar je iets goeds kunt eten of drinken. Kortom, waar het goed vertoeven is.”
De organisatoren van de Wandel Tijdens Je Werkdag zien hier ook een haakje voor werkgevers. “Je kunt meer werknemers warm maken om te wandelen door te werken met een beloning.
Waarom onderdeel maken van je dagelijks routine?
Claudia denkt dat het uitermate belangrijk is om wandelen echt onderdeel van je dagelijks leven te maken: dus ook tijdens je werkdag. “Alleen zo kan je jezelf ervan verzekeren dat je het GEWOON DOET. Dat is zoals met alles in je leven: tanden poetsen, haren kammen en ontbijten. Als het onderdeel is van je dagelijkse routine, ingesleten zit in je patroon, dan doe je het ook makkelijker. Al die bezwaren die je aan het begin in je hoofd hebt, leg je dan zonder nadenken terzijde.”
“Zet gewoon een stap”
Stap voor stap
Haar tip om de eerste stap te zetten in inbedding in je werkleven, is: “Zet gewoon een stap. Zoals Lao Tzu zo krachtig zegt: “Een reis van 1.000 mijlen begint met één enkele voetstap.’ Zoals bij alles in het leven kun je klein beginnen. Door je ene voet simpelweg voor de andere te zetten. Neem een realistisch doel in je hoofd, bijvoorbeeld: “ik wil vandaag naar een pleintje 1 kilometer verderop”. Dat is al voldoende. Ik woon zelf in een stadsbuurt met het nodige groen. Iedere keer ontdek ik weer wat nieuws tijdens mijn wandelingen: bloemetjes die opkomen, narcissen die bloeien… Een gigantische beloning. Uiteindelijk moet je het wel GEWOON DOEN.”
De Wandel Tijdens Je Werkdag vindt plaats op 4 april 2024 en heeft een bijzondere ambassadeur: Claudia Straatmans, voormalig hoofdredacteur van Nouveau Magazine. Zij is zelf een fervent liefhebber van wandelen en schreef er 3 boeken over. Waaronder ‘Het LifestyleWandelboek’. Jij komt toch ook uit je hoofd en in de benen tijdens je werkdag? Een grotere beloning is er niet voor jezelf! Lees alles over de Wandel Tijdens Je Werkdag editie 2024.
Gespot bij ZinInOpvoeding: De Amsterdamse hoogleraar ‘Stedelijke Mobiliteit’ Marco te Brömmelstroet pleit voor rechtvaardige straten. “Een ruimte waarin voetgangers gelijkwaardig zijn aan autoverkeer.” Hij roept ouders op om actie te ondernemen, om de ruimte letterlijk terug te claimen voor hun kinderen. Zodat zij weer veilig over straat kunnen wandelen en kunnen spelen.
Rechtvaardige straten
“Waarom nemen we voor lief dat onze kinderen de straat is afgenomen?” vraagt te Brömmelstroet zich af. “De straat is iets wat we delen. Een openbare ruimte, net als de lucht of de taal, en we moeten er samen betekenis aan geven.” Hij introduceert het begrip ‘rechtvaardige straat’. Een manier van kijken naar de openbare ruimte, waarom die ruimte van iedereen is. Een verhaal waarin je jouw kinderen zonder angst de straat op durft te laten gaan. Waarin je elkaar zonder drempels kunt ontmoeten. Een ruimte waarin voetgangers de auto niet vóór hoeven te laten gaan (figuurlijk gezegd).
Auto zette straatbeeld op de kop
Volgens de hoogleraar is het straatbeeld sinds de intrede van de auto enorm veranderd. “We zijn gaan denken dat iedereen individueel zo snel en eenvoudig mogelijk van A naar B moet kunnen komen. Dat verhaal zijn we 100 jaar geleden gaan vertellen en daar hebben we de straten sindsdien op ingericht. Maar waar eindigen we dan?” Hij wist erop dat voor die tijd de straat voor alles en nog wat was. “Het was de ruimte tussen de huizen waar mensen elkaar ontmoetten, waar kinderen speelden en ieder zijn gang ging.”
Niet dat we allemaal terug moeten naar die tijd, maar te Brömmelstroet houdt wel een pleidooi voor een andere inrichting van straten. En hij ziet wél degelijk dat het ook anders, beter kan. “Er zijn goede voorbeelden. In Den Haag is er een ‘schoolstraat’ die ’s ochtends en ’s middags rond de schoolbel wordt afgesloten met een hek, zodat er geen auto’s in kunnen. In Parijs zijn in 2 jaar zo al 180 schoolstraten gekomen.” Goed voorbeeld doet volgen?
Waar loop je als voetganger letterlijk en figuurlijk tegenaan? Daarover gaat de video die mobiliteitsexpert Geert Kloppenburg maakte. Hij maakte een lange wandeling door transformatiestad Utrecht en brengt goed in beeld welke dingen daar goed geregeld zijn voor de voetgangers en welke obstakels ze op de stoep tegenkomen.
“Een stad ontwerpen om te kunnen wandelen, te kuieren of lopen? Lange afstanden, kortere afstanden? Wat kom je eigenlijk tegen als je door een stad gaat wandelen als vervoersmiddel?” Zo leidt de specialist op het gebied van stedelijke mobiliteit de video in. Allereerst zien we het wandelhoogtepunt: de Catharijnesingel.
“Eerst een verkeersriool, nu één van de mooiste parken om doorheen te wandelen.” ~ Geert Kloppenburg
Verbeterpunten voor de voetganger
Toch zijn er veel verbeterpunten. Kort samengevat komt Geert de volgende obstakels tegen op de weg:
Te smalle wandelruimte. Zo zien we in de video een stoep van slechts 70 centimeter breed en een wandelpaadje van zo’n centimeter.
Weinig groene wandelroutes. Er zijn een aantal parken, maar in de woonwijken overheerst grijs. Mensen wandelen niet zo snel vanuit hun huis naar het groen.
Barrières, zoals bomen midden op het pad.
Verhokking/verhekking, waardoor je minder goed van het ene gebied naar het andere kan lopen.
Wil je weten wat hij precies heeft ontdekt? Bekijk de video hieronder!
Sinds kort mogen auto’s in Amsterdam niet harder dan 30 kilometer per uur. Dit om de verkeersveiligheid te verbeteren en de omgeving aantrekkelijker te maken voor langzamer verkeer zoals voetgangers en fietsers. Naar aanleiding van deze maatregel doet de RAI een opzienbarend pleidooi in het AD: “De snelheidslimiet dient in grote delen van de stad omlaag naar 30 kilometer per uur, fietsers en klein elektrisch vervoer krijgen daar ruim baan, ten koste van de auto.”
De vereniging wil meer ruimte voor lopen. Ze zegt hierover: “Als RAI Vereniging zijn we inderdaad ook van de auto’s en vrachtwagens, dus dat is best een beetje spannend. Als we steden echter bereikbaar en leefbaar willen houden, moeten we de positie van fietsers en voetgangers versterken. Dat zien onze leden ook. Tegelijk willen stadsbewoners gewoon bij hun eigen huis kunnen parkeren en moeten winkels bevoorraad worden. Motorvoertuigen dienen dus toegang tot de stad te houden. Het gaat om de juiste balans.”
Heel eervol! De programmaleider van de City Deal Ruimte voor Lopen is genomineerd voor de ABN AMRO Duurzame 50. De jaarlijkse thermometer voor duurzaamheid in de bouw en vastgoed in Nederland. De lijst weerspiegelt wat er in deze sector het afgelopen jaar is gebeurd op het gebied van duurzaamheid.
De verkiezing kijkt naar: wie zijn de koplopers? Wie maken meters, zetten de agenda, werken samen en brengen creativiteit en vernieuwing in? Wie zijn die mensen die over genoeg daadkracht, charisma, contacten, kennis en visie beschikken om de gebouwde omgeving ook echt duurzamer te maken?
Nominatie Duurzame 50 erkenning voor duurzame inzet
De nominatie is een mooie erkenning voor De Vaan’s duurzame inzet, zowel met haar werk voor het Rijksvastgoedbedrijf als haar eigen initiatief ‘Weeting’. De genomineerden worden op 4 onderdelen beoordeeld:
Initiëren van duurzame projecten en realisatiekracht
Schoon, sociaal en slim reizen: vorige week is het uitvoeringsprogramma van de ‘Agenda Versnelling Mobiliteitstransitie’ door de gemeenteraad van Nijmegen vastgesteld. Daarin legt ze vast dat ze de komende 10 jaar wil voortbewegen naar een stad die autoluw is en waar schoon, sociaal en slim wordt gereisd.
Dat betekent concreet dat over 10 jaar korte ritten binnen de stad niet meer met de auto worden gemaakt. Dat deelmobiliteit een volwaardig alternatief is voor een eigen auto, fiets of aanvulling op het openbaar vervoer. Er komt meer ruimte voor lopen en fietsen, straten zijn groener en rustiger. “Over 5 moeten de eerste stappen in deze verandering zichtbaar en merkbaar gezet zijn”, zo schrijft de gemeente.
Nijmegen autoluw: meer ruimte voor lopen
De stad gaat auto’s actiever weren uit de stad. En dat is hard nodig, “omdat het inwonertal groeit, maar de ruimte niet. Een aantal maatregelen die eraan zitten te komen:
Er verdwijnen parkeerplaatsen. Hierdoor komt er meer ruimte om te verblijven op een straat, om te wandelen en te fietsen.
Wandel- en fietsroutes worden beter toegankelijk.
In nieuwe wijken is er niet meer bij elke huis een parkeerplaats voor een auto. Wel wordt er gekeken naar “meer en betere alternatieven voor de eigen auto – Zoals meer stadsrandhubs, dat zijn plekken om te parkeren buiten de stad om vervolgens met ander vervoer naar de stad te gaan, en zeer goed openbaar vervoer. Maar ook deelmobiliteit dat voor iedereen beschikbaar is.
Ook legt de gemeente geen nieuwe parkeerplaatsen meer aan in de openbare ruimte.
In oude wijken buiten het stadscentrum moet je steeds vaker betalen voor het parkeren van je auto.
Er komen véél meer straten waar maar maximaal 30 km/uur gereden mag worden.
Te weinig lichaamsbeweging en veel obesitas gaan hand in hand. Al jaren, onder de Nederlandse jeugd. ‘The Future Mobility Network’ trekt daarom samen op met EIT Urban Mobiliteitvoor de ontwikkeling van de ‘sCOOL2walk’-app. Een app die meer kinderen aan het wandelen krijgt.
Veilig naar school met wandelbuddies
In de app kunnen kinderen met ouders zich aanmelden en wandelroutes naar school verkennen. Vervolgens kunnen ze daar er één van kiezen. Tegelijkertijd zijn er ouders, begeleiders en andere wijkgenoten die zich opgeven als wandelbuddies. Zij lopen iedere dag met de kinderen naar school, zo verdeelt iedereen onderling de gevaarlijke punten onderweg.
Voordelen sCOOL2walk’-app
De sCOOL2walk’-app heeft voordelen te over. Allereerst roepen we overgewicht een halt toe. Kinderen krijgen meer beweging en maken tegelijkertijd onderweg vriendjes. Al doende leert men: door gelijk in het verkeer te zijn, doorzien kinderen verkeerssituaties snel. Leren ze de verkeersregels toepassen. Daarbij komt dat ouders niet meer de auto hoeven te pakken. Dus tel je winst maar uit: minder CO2-uitstoot én lagere benzinekosten. En erg fijn voor iedereen: de wegversperringen tijdens breng- en haaltijden voor scholen eindigt nu. Een einde aan de stoeten auto’s, kris-kras-fietsende leerlingen en mensen die door al het geweld heen veilig proberen over te steken.
Pilots sCOOL2walk’-app over de grenzen
“We zijn verheugd te melden dat de eerste functionerende versie van de app klaar is”, vertelt Future Mobility Network vol trots. “Deze wordt nu getest in de pilotsteden Barcelona, Riga en Siġġiewi (Malta)! Eerder dit jaar organiseerden we hier co-creatie-sessies voor jong en oud om gezamenlijk de functionaliteiten van de app te bepalen. Nu willen we dit mooie project ook naar Nederland brengen, want veiligheid is voor iedereen belangrijk en met meer collectiviteit genieten we van een betere samenleving. Gaan jullie als gemeente (en school) deze samenwerking aan en lopen jullie samen met ons mee voorop naar een duurzame, veiliger en gezonde toekomst?
“Lopen moet verder groeien”, zo lezen we in dit interessante stuk op Goudappel. Onderwerpen zijn duurzame mobiliteit en de trias mobilica: verminderen, veranderen en verschonen. “Dat is een mooi instrument om het gesprek aan te gaan over welke opties overheden en burgers hebben om mobiliteit duurzamer te maken”, aldus Saskia Kluit. Zij is associate Brede Welvaart en Mobiliteit én voorzitter van reizigersvereniging Rover.
Een belangrijk aspect van de trias mobilica is ‘fietsen en lopen’: de twee meest duurzame vormen van mobiliteit. Zij zorgen ervoor dat het huidige mobiliteitssysteem verandert en dat minder duurzaam verkeer vermindert.
Saskia: “Op vlak van mobiliteit zou er stevig ingegrepen moeten worden bij de prijsstijgingen en uitholling van het openbaar vervoer. Daar is echt een dramatisch negatieve ontwikkeling gaande die klimaatvriendelijke opties jaren terugwerpen, terwijl we juist een versnelling en verbreding nodig hebben. Lopen en fietsen moet ook verder groeien.”
“Denken jullie aan mensen met een mobiliteitsbeperking? Houden jullie rekening met personen die een visuele beperking hebben?” Steeds vaker krijgen we bij wandelprojecten de vraag of we met bepaalde groepen rekening houden. Of we gaan voor een inclusieve openbare ruimte. Dat is zeker zo: ruimte voor iedereen is zelfs een VN-doel.
Iedereen kan zelfstandig bewegen in inclusieve openbare ruimte
De term ‘inclusieve openbare ruimte’ betekent dat de behoeften van iedereen zijn meegenomen in het ontwerp van de buitenruimte. Of je nu jong of oud bent. Cisgender man of transgender vrouw. Of je nu een beperking of een hogere leeftijd hebt. Bij platform Ruimte voor Lopen laten we ons leiden door de ‘Richtlijn toegankelijkheid’ van onze partner kennisplatform CROW. Zij zegt: “Een goede ingerichte openbare ruimte is toegankelijk voor elke gebruiker zodat die zich zelfstandig kan voortbewegen zonder hulp van derden.”
Maar toegankelijkheid staat niet gelijk aan inclusie. Om de ruimte écht volledig inclusief te maken voor iedereen, dient die:
Toegankelijk te zijn voor alle inwoners.
Veilig aan te voelen voor iedereen. Ook voor een vrouw die in de schemering alleen naar huis wandelt.
Stimulerend te zijn. Alle inwoners te inspireren om te gaan bewegen, buitenspelen en sporten.
Belanghebbenden (bijvoorbeeld mensen met een beperking) te betrekken bij het ontwerp ervan.
Samenwerking met expert-partners
Wij willen garanderen dat de belangen van iédereen worden meegenomen bij het creëren van meer ruimte voor lopen. Om die reden werken we veel samen met expert-partners. Namens de Vrije Universiteit Amsterdam neemt er bijvoorbeeld een man met een visuele beperking deel aan het platform. Hij kan goed uit eerste hand vertellen wat er nodig is om een omgeving fijn te maken voor iemand die minder goed ziet. Daarnaast is onze contactpersoon bij gemeente Zwolle expert op het gebied van toegankelijkheid van de openbare ruimte.
Ieder(in) belangrijke partner op gebied inclusie
En last but not least, Ieder(in) is partner. Zij zijn een netwerk voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. Ze zetten zich in voor meer toegankelijkheid en inclusie op allerlei gebieden. Zo ook voor een inclusieve openbare ruimte. Al sinds 2016 roept ze politiek en stedenbouwkundigen op om de ruimte inclusiever te maken, zodat drempels letterlijk en figuurlijk verdwijnen. Bovendien maakte ze zich hard voor opname van het criterium ‘inclusie/toegankelijkheid’ in de Nationale Omgevingsvisie. Ieder(in): “Door onze aanhoudende lobby heeft toegankelijkheid in de definitieve NOVI een plaats gekregen. Het ‘waarborgen van een goede toegankelijkheid van de leefomgeving’ is opgenomen in de lijst met nationale belangen.”
Netwerkbijeenkomst toegankelijkheid
Een leuke toevoeging aan dit artikel is dat we op 14 september een netwerkbijeenkomst hebben in Nijmegen. Deze staat voor de volle 100% in het teken van het thema ‘toegankelijkheid’. Inmiddels kunnen zich geen mensen meer aanmelden voor deze bijeenkomst – dat laat wel zien hoe groot de interesse voor dit thema is! Na afloop delen we wél een verslagje over de besproken topics.
Wil je meer weten over een inclusieve openbare ruimte?
