Momenteel wordt onderzocht of de City Deal Ruimte voor Lopen kan worden verlengd. De afgelopen vier jaar hebben gemeenten, de Rijksoverheid en maatschappelijke partijen binnen deze City Deal intensief samengewerkt en geëxperimenteerd met loopbeleid in stedelijke gebieden.
Deze samenwerking heeft veel opgeleverd. Zo is er uitgebreide kennis ontwikkeld over loopnetwerken, waaronder het loopkaartenboek. De Toolbox Loopbeleid ondersteunt gemeenten bij het ontwikkelen van loopbeleid, terwijl de handreiking en iconen iedereen in staat stellen om een Looptijdenkaart te maken. Daarnaast is er volop ingezet op meer aandacht voor lopen in het hoger onderwijs, met onderzoek, een scriptiedatabank en gastdocenten. Het magazine LOPEN verscheen maar liefst vier keer. Tot slot is de City Deal, samen met het Platform Ruimte voor Lopen, initiatiefnemer van het Nationaal Masterplan Lopen.
De resultaten van de samenwerking smaken naar meer. Het verlengen van de City Deal kan bovendien een goede manier zijn om acties uit het Nationaal Masterplan Lopen een extra impuls te geven. In dit masterplan – dat ruim zestig partijen hebben ondertekend – staan dertig acties geformuleerd. Sommige acties hebben baat bij de extra experimenteerruimte, budget en innovatiekracht die een City Deal kan bieden.
Met de twee jaar verlenging willen de partners ook blijven aansluiten bij de een aantal maatschappelijke vraagstukken, zoals de ontwikkeling van grote woningbouwlocaties, het verbeteren van de gezondheid van de jeugd en de mobiliteitstransitie.
Ook aansluiten? Partijen met interesse kunnen aansluiten bij de City Deal Ruimte voor Lopen. Dat geldt voor gemeenten, maar ook voor provincies, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Meer weten? Neem contact op!
Gastdocenten zijn professionals met hart voor hun vakgebied. Die gedreven zijn in hun werk en graag hun kennis over lopen / de voetganger willen overdragen door les te geven op jouw opleiding. Er is nu een lijst met gastdocenten die graag studenten enthousiast willen maken over het vakgebied lopen.
Gastdocent in jouw les
Zet jij al gastdocenten in tijdens jouw lessen? Het is een echte aanrader. Gastdocenten zijn professionals uit het werkveld die met plezier vertellen over hun dagelijkse praktijk. Ze zijn een waardevolle toevoeging op het lesprogramma. Studenten krijgen informatie uit eerste hand én ze zien welke functie je kunt krijgen als de studie wordt afgerond.
Jos van Langen, master urbanism bij de gemeente Leeuwarden geeft al jaren met veel plezier gastlessen aan studenten Stedenbouw en Mobiliteit van de NHL Stenden in Leeuwarden. Van Langen wil ook ‘dat wat niet in de schoolboeken staat’ de studenten leren. “Onderhandelen, ergens voor staan, een visie en strategie ontwikkelen; dat wil ik ze ook meegeven”, vertelt hij gepassioneerd. Lees hierhet interview met deze ervaren gastdocent.
Actuele info over lopen Als je ook een keer een gastdocent wilt inzetten die meer kan vertellen over het ontwikkelen van loopbeleid, het ontwerpen van loopvriendelijke steden, het implementeren van STOMP, weeting, voetgangersnetwerken, groene gebiedsontwikkeling of werken vanuit de mens dan vind je hier een overzicht. Je kunt rechtstreeks contact opnemen met de gastdocent en samen afspraken maken. Klik hier voor het overzicht.
Deze maand was Walk21, “een wereldwijde conferentie over lopen. 5 Dagen lang praten we nergens anders over”. Een conferentie met 550 mensen uit maar liefst 61 landen. Om elkaar te inspireren en zelf geïnspireerd te raken. Vanuit Nederland was er een mooie delegatie, waarvan André de Wit uitmaakte. Hij is strategisch adviseur bereikbaarheid bij gemeente Den Haag en coauteur van het Nationaal Masterplan Lopen neemt ons in verhalende zin mee naar de conferentie.
Wat was de reden om naar deze Walk21-conferentie te gaan?
“Deel was ik daar vanuit mijn rol bij gemeente Den Haag”, trapt De Wit af. “Aan de andere kant ook omdat ik mede het Masterplan had geschreven. Vanuit Walk21 hadden ze gevraagd of ik daar een sessie over wilde verzorgen op maandag. Want in totaal duurt deze wereldwijde conferentie 5 dagen. Ieder jaar is het in een ander land en stad, deze keer de eer aan Lissabon (Portugal) om ons te ontvangen. Op de conferentie zie je heel veel verschillende mensen. Samen zijn we bezig met de hoofdvraag: ‘hoe kunnen we lopen hoger op de agenda krijgen?’
De Nederlandse delegatie
Volgens de strategisch adviseur was er dit jaar een hele grote groep op de conferentie afgekomen. En ook Nederland was goed vertegenwoordigd met medewerkers van gemeente Eindhoven, Rotterdam, Den Haag, Groningen en provincie Zuid-Holland. Daarnaast was Wandelnet er, net als twee adviesbureaus Goudappel en Rebel Group. “Een hele groep! Helemaal leuk was dat we midden in de week ook nog op ontbijt mochten op de Nederlandse ambassade in Lissabon.”
Waar staan wij als land?
“Er waren landen bij Walk21 die het op loopgebied beter doen dan wij, en landen waar het minder gaat”, vat De Wit krachtig samen. “Waar het minder goed gaat? Dat zijn denk vooral Afrikaanse landen. Daar lopen wél veel mensen, omdat ze weinig alternatieven hebben. Alleen het is er vaak onveilig met veel slachtoffers tot gevolg.. De tegenovergestelde wereld van hier: hier is het veiliger, maar verkiezen mensen snel de auto boven de benenwagen. Een heel goed voorbeeld van een land dat het béter doet, is Oostenrijk. Zij hebben nu een Tweede Masterplan gemaakt en hebben zodoende ontzettend veel ervaring met landelijk loopbeleid. Wat ik ook sterk vind, is dat ze ook middelen beschikbaar stellen: maar liefst €95 miljoen voor actieve mobiliteit.
Wat een sterk kant is van Nederland? Dat typisch polderen! In Griekenland bijvoorbeeld komt al het beleid van bovenaf, en heeft niemand er inspraak in. Wij hebben ‘gewoon’ met bijna 70 organisaties een Nationaal Masterplan gecreëerd. We maken het daarmee ‘gemeengoed’. Unieke aan onze situatie is overigens wel de combinatie fietser en voetganger. In andere landen is er meer ruimte vrij te maken voor mensen die lopen en wandelen, omdat de fiets vaak geen alternatief is . En autoruimte krijg je in binnensteden meestal wel weg, maar in omringende wijken niet. Dat leidt er dan toe dat twee vormen van duurzame vormen van mobiliteit – lopen en fietsen – onterecht strijden om de overgebleven ruimte.”
Zorgen om regeringswissel
Volgens De Wit mogen we positief gestemd zijn dat al zovéél landen nationaal loopbeleid hebben, maar reden voor zorg zijn wel de regeringswissels in verschillende landen. In voorlopersland Oostenrijk had je eerst een linksgeoriënteerde regering die progressief was. “Nu wint het conservatisme aan terrein en zij hechten vaak veel belang aan voldoende ruimte voor auto’s. Dus daar zitten veel landen wel mee in de maag. Gaat dat mooie beleid nu niet overboord? Veel van de voordelen van lopen is gelukkig voor elke politieke stroming relevant. Het is gezond, veilig, ruimtebesparend, geeft ruimte voor ontmoeting en is goed voor de lokale economie. Verder zagen de landen op Walk21 ook wel in dat verdichten alleen gaat als we iets veranderen aan hoe we nu met de ruimte omgaan.
En verdichten zullen we wel moeten, want in 2050 woont 75% van de Europeanen in de stad.”
André de Wit
‘Relational city’ en ‘city of care’
Op onze vraag wat de belangrijkste lessen waren, hoeft De Wit niet lang na te denken. “Twee perspectieven op de steden van de toekomst neem ik mee naar huis. Allereerst het principe van ‘relational city’: we moeten weg van het idee van een functionele stad waar je van A naar B reist. We willen naar een relationele stad waar je ontmoetingen organiseert, plekken bedenkt waar mensen samenkomen. Met mooie parken, mooie speelplekken en met een mooie schil om die plekken heen. Een omgeving die fijn is om in te lopen. Bij de ‘city of care’ raak je doordrongen van het feit dat de meeste reizen gericht zijn op de ‘zorg’. Kinderen naar school brengen, ophalen van de BSO, sportclubjes, zorg voor je ouders etcetera. Heel veel verplaatsingen hebben daarmee te maken en daarom moet het alledaagse leven centraal staan in stedelijke beslissingen.”
Mensen over de streep halen
Kortom, het was een inspirerende Walk21. Waarbij hoofdresultaat was dat ieder deelnemend land vol inspiratie naar huis ging. “Daarnaast zie je ook een domino-effect”, klinkt De Wit enthousiast over de digitale lijn. “Het haalt mensen en organisaties ook over die spreekwoordelijke streep. Zo had je gemeente Zuid-Holland die door deze conferentie heel erg werd getriggerd om ook echt stappen te gaan maken met loopbeleid.”
Op 10 oktober vond in Nijmegen het Nationaal Voetgangerscongres plaats, dat dit jaar een recordaantal bezoekers trok. Het sfeervolle Concertgebouw bood een inspirerende omgeving voor een dag vol verrassende ideeën, boeiende discussies en waardevolle kennisuitwisseling. Onder de aanwezigen waren ook tal van City Deal-partners, die hun expertise en innovatieve visies op lopen deelden met een enthousiast publiek.
De dag startte met een keynote van Cilia Daemen, wethouder van Nijmegen. Zij vertelde hoe de stad al flinke stappen zet om meer ruimte voor lopen te maken. En ze had goed nieuws! Een dag eerder was de dag Gebiedsvisie Stationsgebied aangenomen door de gemeenteraad. ‘Het wordt dus nog beter’.
Dennis van Sluijs van Goudappel hield een sessie over het loopstromenmodel dat Goudappel heeft ontwikkeld. Dit model schat hoeveel voetgangers er op elk wegdeel in Nederland lopen. Waardevolle informatie voor gemeenten en provincies die straten en pleinen beter willen inrichten voor voetgangers.
Caroline Porsius van Staatsbosbeheer nam de bezoekers mee naar buiten voor een walkshop. Staatsbosbeheer viert dit jaar het 125-jarig bestaan en heeft het jaar 2024 uitgeroepen tot het jaar van het bos. Caroline vertelde over het streven van Staatsbosbeheer naar een natuur inclusief Nederland met groene paden van de voordeur tot diep in het bos of op de hei.
Martine de Vaan – programmaleider van de City Deal Ruimte voor Lopen – gaf deelnemers een kickstart bij het opzetten van voetgangersbeleid. Aan de hand van de Toolbox Loopbeleid gaf ze inzicht in de aanpak van de koplopende gemeenten uit de City Deal. Ook werden de deelnemers uitgedaagd een quickscan te maken. De deelnemers vertrokken met een actielijst voor de vervolgaanpak op zak.
Marco Duijnisveld en Frank Groot van Movaris deelde de nieuwste economische inzichten over voetgangers in winkelgebieden Wat blijkt? Een voetganger besteed per bezoek minder dan andere vervoersmiddelen, maar komt vaker terug. Ook blijkt dat een voetganger per maand meer uitgeeft dan een andere bezoeker. Voetgangers zijn dus ook vanuit ecomisch oogpunt belangrijk voor vitale centra
Frank Hart van Wandelnet nam zijn gasten ook mee naar buiten. Met Collectief Natuurinclusief en de Coalitie NLBuiten streeft Wandelnet naar meer ruimte voor het duurzaam kunnen beleven van het Nederlands cultuurlandschap. In deze workshop laten liet hij zien wat daar voor nodig is en welke kansen er zijn.
De City Deal Ruimte voor Lopen is ook een van de initiatiefnemers van het Nationaal Masterplan Lopen, dat tijdens het Nationaal Voetgangerscongres werd gelanceerd. Dit gezamenlijke actieplan van overheden, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en bedrijven heeft als doel om lopen voor iedereen een vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijks leven te maken.
Magazine LOPEN Na afloop van het congres kregen alle bezoekers een exemplaar van het magazine LOPEN mee naar huis. Deze jaarlijkse uitgave van de City Deal Ruimte voor Lopen staat ook dit jaar weer boordevol inspirerende praktijkverhalen, frisse inzichten en ideeën om lopen nog meer ruimte te geven. Een waardevol naslagwerk voor iedereen die het lopen een stap verder wil brengen!
De vierde editie van het Magazine LOPEN is uit. Wethouder Cilia Daemen van Nijmegen heeft vandaag op het Voetgangerscongres het eerste exemplaar in ontvangst genomen.
Ook dit jaar biedt het magazine, een uitgave van de City Deal Ruimte voor Lopen, weer inspirerende verhalen, praktijkervaringen en handreikingen hoe we de gebouwde omgeving kunnen verbeteren voor voetgangers. Speciaal gemaakt voor iedereen die in de dagelijkse praktijk meer ruimte wil maken voor de voetganger.
Het magazine bevat o.a. een informatieve verhalen over het Nationaal Masterplan Lopen en de Toolbox Lopen Stimuleren. Ook lees je een boeiend twistgesprek tussen Frans van den Berg en Rob Methorst, over wat er belangrijker is: ruimte voor lopen of groen? En heb jede nieuwste ganzenbord-editie al gezien: samen met collega’s werken aan loopbeleid .
Lees LOPEN
Het magazine lees je online, maar is ook in een papieren variant beschikbaar. Wil je een exemplaar ontvangen, stuur dan een e-mail
Erna Jansen – van der Meer stond aan de wieg van het Voetgangerscongres. Als werknemer van Acquire – de organisator van het congres – had ze in eerste instantie haar twijfels: een hele dag praten over lopen, is dat nu wel nodig? Inmiddels weet ze wel beter, schrijft Erna, die recent overstapte naar de gemeente Zwolle: ‘Er is nog zo veel te onderzoeken, ontdekken, veranderen en te verbeteren.’
‘April 2017. Ik werkte bij Acquire Publishing voor het fonds mobiliteit. In het team werd gesproken over een Voetgangerscongres. Want als je succesvol congressen organiseert over verkeerskunde, fiets en ook parkeren, dan mag lopen niet ontbreken, was het idee. Een hele dag kennis uitwisselen, nadenken over de voetganger? Het leek me wat overdreven. Iedereen loopt immers? Wat valt er te leren?
Ik hoef het jou niet te vertellen. Er is nog zo veel te onderzoeken, ontdekken, veranderen en te verbeteren. Eén bijeenkomst is niet genoeg om de wereld te veranderen. Er is werk aan de winkel. De voetganger als uitgangspunt nemen bij iedere (her-)ontwikkeling is een goed startpunt.
Meer dan 100 mensen kwamen af op het congres dat met stoom en kokend water in twee en een halve maand uit de grond was gestampt. Want op 4 juli 2017 werd het eerste Voetgangerscongres georganiseerd. In Rotterdam. Toen nog met de naam Lopen Loont. Het was een succes. Mensen waren enthousiast. Kennis werd gedeeld en de kennissenkring groter. Jim Walker van WALK21was er, Ineke Spapé was dagvoorzitter, de toenmalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade was aanwezig, Rob Methorst vertelde over zijn onderzoek, Emile Oostenbrink was erbij en heel veel anderen.
Het zaadje was geplant. Bij velen. En zeker ook bij mij. Tot op de dag van vandaag organiseert Acquire het Nationaal Voetgangerscongres. En Ruimte voor Lopen neemt actief deel in de programmering.
Ik was al een ‘addict’. Maar dan vooral op vakantie, in de bergen. Je maakt mij niet blijer dan sjouwen, klimmen en klauteren, mét of zonder wetsuit en of klimtuig in de bergen. Als Nederland Alpen zou hebben was ik ieder vrij moment te vinden in die bergen om te klettersteigen of canyoning te doen of gewoon lekker te lopen op geitenpaadjes. Hoe smaller, hoe rotsachtiger, hoe leuker ik het vind.
En ik begrijp inmiddels ook waarom ik met name van dat berglandschap ben gaan houden. Ik ben namelijk een polderkind. Heb je wel eens gewandeld in de Noordoostpolder? Ik wel; ieder jaar met school de avond-4-daagse. Met op de vrijdag de armen vol met bossen bloemen gekregen van familie en bekenden die langs de kant stonden om je toe te juichen. Dát was leuk. De lange rechte polderwegen met enkel een bocht van 90 graden naar links of rechts waren oersaai.
Ondertussen woon ik heel wat jaren in Zwolle en ik houd van de rivieren, de bossen en de oude binnenstad. Waar je heerlijk kun lopen. Een paar keer per week wandel ik vanuit huis ‘een rondje dijk’. Ik ben inmiddels bijna mijn PTSS die ik had opgelopen in de polder, te boven 😊.
En nu werk ik dan sinds kort bij de gemeente Zwolle. Ik mag me richten op Actieve Mobiliteit; op fietsen én lopen. Een prachtige kans om een steentje bij te dragen aan de stad waar ik zo van ben gaan houden. Zwolle is wereldfietsstad. Nergens wordt meer gefietst. En de gemeente is ambitieus. Want Zwolle wil ook wereldfietsstad blijven door het realiseren van 20% meer fietskilometers in 2027 ten opzichte van 2017. Uitvoering geven aan het actieplan is een belangrijke taak; gedragsbeïnvloeding, goede communicatie, activiteiten ontwikkelen, veiligheid vergroten, comfort verhogen als ook nadruk leggen op het gezondheidsaspect zijn thema’s waar ik me op zal toeleggen.
Zwolle kiest voor het STOMP-principe bij het (opnieuw) inrichten van de openbare ruimte. Prachtig. Want dat betekent dat STAPPEN écht op de eerste plek wordt gezet.
Ik merk dat Zwolle nog wel wat stappen moet zetten. Waar je bij www.zwolle.nl/fietsen een goed gevulde webpagina vindt, krijg je een 404-tje (foutmelding) als je www.zwolle.nl/lopen intypt. Er is dus werk aan de winkel! Samen met mijn collega’s zal ik de belangen van de voetganger vertegenwoordigen en promoten binnen de gemeentelijke organisatie, in beleid en in de uitvoering. Zodat Zwolle niet alleen Wereld Fietsstad blijft maar ook een Wereld(se) Wandelstad wordt.’
Erna Jansen – van der Meer sprak deze column uit tijdens de City Deal dag in Zwolle op 17 april 2024. Ze werkt als thematrekker Actieve Mobiliteit bij de gemeente Zwolle.
Sinds een aantal maanden staat de Toolbox Loopbeleid online, een digitaal hulpmiddel speciaal voor beleidsadviseurs van gemeenten en provincies om hen op weg te helpen bij het ontwikkelen van effectief loopbeleid. Maar hoe werkt dit in de praktijk? We vroegen drie beleidsadviseurs om de Toolbox eens grondig onder de loep te nemen: Anne Kok, Laura Hagendoorn en Erik van Hal.
De eerste indruk? Die is bij alle drie positief! ‘Het bevat enorm veel informatie en toch lukt het makkelijk om snel te vinden wat je zoekt’, aldus Anne, beleidsadviseur van de Gemeente Den Haag. Ook Laura Hagendoorn van de Provincie Groningen denkt er zo over: ‘De indeling – met zes inhoudelijke blokken – zorgen ervoor dat je uithaalt wat voor jouw organisatie relevant is.’ ‘Handig ook dat er steeds verwijzingen zijn naar onderwerpen die ook interessant voor je kunnen zijn,’ vindt Erik van Hal – verkeersplanoloog bij de Gemeente Eindhoven.
Een dikke voldoende dus wat betreft gebruiksvriendelijkheid, maar hoe zit het met de inhoud. ‘Wat ik positief vind aan deze toolbox, is dat lopen integraal wordt opgepakt. Binnen de gemeente zijn er veel domeinen die raken aan lopen. Het gaat niet alleen over mobiliteit, maar ook bijvoorbeeld over gezondheid en de openbare ruimte. De Toolbox helpt je om zo een brede argumentatie neer te zetten waarom je aan de slag moet met loopbeleid.’ vertelt Anne.
Wat daarbij ook bij helpt, zijn feiten en cijfers. ‘En die gaan verder dan infra en gezondheid. Iedereen begrijpt wel dat lopen gezond is, maar de toolbox laat ook zien hoe lopen bijdraagt aan andere maatschappelijk vraagstukken, zoals het tegengaan van eenzaamheid en het stimuleren van de lokale economie,’ zegt Laura. ‘Een goede aanvulling vind ik ook dat de toolbox vermeldt wat het werkgevers oplevert als ze lopen onder werknemers stimuleren: meer productiviteit, minder ziekteverzuim. Mooi!’ vult Erik aan.
Inspiratie De Toolbox Loopbeleid bevat veel voorbeelden van gemeenten in binnen- en buitenland die al loopbeleid hebben ontwikkeld. ‘Ik laat mezelf graag inspireren door voorbeelden. Veel wielen zijn toch al een keer uitgevonden,’ constateert Erik. ‘Ik word er enthousiast van en leg waar nodig ook daadwerkelijk contact. Bij het ontwikkelen van ons beleid hebben we onze plannen ook regelmatig voorgelegd aan mensen van andere steden. Dat levert veel waardevolle inzichten op!’
Dat herkent Laura. Zij werkt als beleidsmedewerker bij de provincie Groningen, waar ze werkt ze aan de loopagenda van de provincie. Toen zij hiermee van start ging, was de Toolbox Loopbeleid nog niet verschenen. ‘Wij hebben onze loopagenda opgebouwd door inspiratie op te doen bij anderen. Zo hebben wij goed gekeken naar de begindagen van het fietsbeleid van de provincie. Door gesprekken met interne collega’s, gemeenten en externe partijen te voeren hebben wij de inhoud van de loopagenda in kunnen vullen.’
De voorbeelden zijn voor Anne ook een goede reden om de toolbox te raadplegen. Ze werkt momenteel aan een plan van aanpak voor een loopbeleid voor de gemeente Den Haag. De Toolbox loopbeleid helpt haar daarbij: ‘Als je begint met loopbeleid is het fijn om even flink in die site te duiken en je te laten inspireren. Tegelijkertijd geef je er ook weer je eigen draai aan. Logisch, want je wilt aansluiten bij de punten die de gemeente belangrijk vindt. Bij de een is dat vergroening, in andere is weer meer draagvlak voor bijvoorbeeld gezondheid.’
Diepgang Ook hebben ze alle drie nog een punt van verbetering. Laura: ‘Ik vind de toolbox een goede eerste stap voor gemeenten en provincies die nog niet met loopbeleid bezig zijn, maar dat wel willen. Voor organisaties die al verder zijn met het ontwikkelen van beleid voor de voetganger mis ik nog wat diepgang.’
Anne: ‘De toolbox heeft een grote focus op de bereikbaarheid van voorzieningen voor voetgangers. Routes naar die voorzieningen moeten in orde zijn. Dat is natuurlijk belangrijk, maar dit gaat voorbij aan de laag die daaronder ligt. Je moet je realiseren dat iedere voordeur een herkomst en een bestemming is en dat het vanuit die voordeur direct mogelijk en aantrekkelijk moet zijn om te lopen, veilig en zonder obstakels, anders kiest men voor de auto of blijft men thuis. Dit betekent dat de stoep overal in orde moet zijn.
Erik: ‘Wat meteen opvalt, is de foto van het stationsplein in Rotterdam op de openingspagina. Het is natuurlijk een uitstekend voorbeeld van goed loopbeleid, maar het kan mensen ook op het verkeerde been zetten. Alsof loopbeleid alleen is voor grote steden, terwijl ook kleine gemeenten zich aangesproken moeten voelen.’
En tot slot wijst Erik nog naar een belangrijke zin uit de toolbox. ‘Er staat: het maken van loopbeleid is een iteratief proces. Herkenbaar: je bewandelt zeker geen rechte lijn. En dat hoeft ook niet. Wat wel belangrijk is, is dat je gewoon begint. Daar waar de energie zit!’
Ga ook aan de slag met de Toolbox Loopbeleid. Kijk op www.loopbeleid.nl
‘Ga aan de slag met je eigen looptijdenkaart!’ Meer dan dertig mensen gaven gehoor aan de oproep van de City Deal Ruimte voor Lopen. Gewapend met stiften, papier, plattegronden en vooral een overvloed aan enthousiasme, gingen de deelnemers op vrijdag 22 maart van start met het maken van hun Walking Time kaart.
Het is een diverse groep mensen die aansluit in de Werfkelder van het Utrechtse stadskantoor: betrokken buurtbewoners, vertegenwoordigers van gemeente en zorginstellingen, buurtsportcoaches, een projectontwikkelaar en experts op het gebied van mobiliteit en stedenbouw. Allen met dezelfde ambitie: laten zien dat lopen een goed alternatief is voor andere vervoersvormen, zoals de auto, de bus of de fiets.
Wel hebben ze allemaal een ander toepassing voor ogen: de een gaat aan de slag met het maken van een kaart voor bewoners van een zorgcentrum, een ander zoekt mooie routes voor collega’s tijdens de lunchpauze. Ook worden looproutes naar een Amsterdamse basisschool in kaart gebracht, wordt er gewerkt aan een kaart voor toeristen in Rotterdam, én aan een kaart van wandelroutes van mobiliteitshubs naar de Zwolse binnenstad. En zelfs aan een themakaart met routes om te vertragen; waar je lekker kunt slenteren in de luwte van de stad.
Kruipen in de huid van je doelgroep blijkt voor veel deelnemers nog niet zo eenvoudig. ‘Het maken van zo’n kaart is veel meer dan het verbinden van een aantal punten,’ zegt een van de deelnemer. ‘Wat voor informatie heeft de gebruiker van deze kaart nu echt nodig? Waar begint hij met lopen? En waar wil laat je hem heenlopen?’
Dat kan Martine de Vaan, programmamanager van de City Deal Ruimte voor Lopen, beamen. Zij maakte in het najaar van 2023 de Utrecht Walking Time kaart, een versimpelde kaart van het centrum speciaal gemaakt voor het WHO European Healthy Cities Network congres. Bezoekers zagen zo in één oogopslag hoe ver het lopen was naar hun hotel, de Utrechtse Domtoren of naar cafés en restaurants.
‘Bij het maken van zo’n kaart voor een congres is het vrij eenvoudig om te bedenken welke points of interests er op de kaart moeten komen, maar maak je een kaart voor bewoners, dan zijn weer hele andere punten belangrijk, ‘legt Martine uit bij de start van de bijeenkomst. ‘De ene looptijden kaart is de andere niet. Welk doel dient de kaart en wie wil je bereiken is belangrijk om over na te denken voor je van start gaat.’
Metro Minuto DeUtrechtse Walking Time Kaart is geïnspireerd op een initiatief uit de Spaanse stad Pontevedra. Hier verscheen een aantal jaar geleden de Metro Minuto: een schematische voetgangerskaart, vormgegeven zoals veel metrokaarten, met kleurige rechte lijnen met daarbij het aantal minuten dat het lopen is naar belangrijke punten in de stad. ‘Het schijnt dat de kaart in Pontevedra uit het straatbeeld is verdwenen,’ vertelt Martine, ‘ zo gaat dat vaak met innovatie. Aan ons de uitdaging om te zorgen dat de kaarten zo praktisch toepasbaar zijn dat ze blijven. Bijvoorbeeld als standaard kaart in een bushokje of in de lobby van hotels. Of als bijsluiter bij een stadsvisie.’
Aan energie geen gebrek. Drie uur lang zitten de deelnemers – met hulp van Vincent Luyendijk, Marco Duijnisveld, Nienke Sluier, Miriam Weber en Martine de Vaan – te tekenen en te brainstormen. Welke routes zijn prettig om te lopen, hoe bereken ik de juiste afstanden? Welke voorzieningen zet ik op de kaart? Sommige deelnemers maken voor het eerst een schets. Anderen hadden al flinke stappen gezet. Maarten Reiling maakte eerder al een looptijdenkaart tussen Haagse Pleinen en Muhammet Baldan had al een mooi vormgegeven kaart voor toeristen die Amersfoort ‘Dit zomerseizoen gaan we hem hopelijk testen.’
En in de toekomst? Dennis van Sluijs liet tot slot nog even zien hoe hij Artificial Intelligence had ingezet voor het maken van looptijdenkaart. In een paar uur werk had hij met hulp van kunstmatige intelligentie, GIS- software en Indesign een kaart gemaakt. ‘Het begint wel met de juiste input,’ heeft hij ook ondervonden. Daar is de mens voorlopig nog niet overbodig bij het maken van een kaart.
De middag resulteert niet alleen in tientallen kaarten, maar ook in nieuwe ideeën en inspiratie. En het is nog niet af. Op basis van deze ervaringen wordt een handreiking gemaakt, zodat anderen ook aan de slag kunnen met een looptijdenkaart. Hieraan wordt ook een set aangeleverd met handige iconen, die iedereen vrij kan gebruiken
Op de hoogte blijven? Wil je ook aan de slag met de looptijdenkaart, meld je aan voor de nieuwbrief Ruimte voor Lopen en ontvang binnenkort het stappenplan en de iconenset.
Er is iets magisch aan de eenvoudige daad van lopen. In een wereld die constant versnelt, waar de technologie ons in een razend tempo vooruitstuwt en we voortdurend worden gebombardeerd met informatie, biedt lopen een welkome ontsnapping. Het is een oefening in traagheid, een moment van bezinning en een avontuur dat ons weer verbindt met de wereld om ons heen.
Wanneer was de laatste keer dat je echt wandelde? Niet het gehaaste heen-en-weer tussen afspraken, maar een rustige wandeling zonder specifiek doel. Misschien langs een kronkelend bospad, door een levendige stad of over een verlaten strand. Lopen in deze context is een daad van protest tegen de hectiek van het moderne leven.
Een van de mooiste aspecten van lopen is de tijd die het ons geeft om na te denken. Terwijl je voeten ritmisch de grond raken, lijkt je geest zich te ontdoen van de dagelijkse zorgen en opent er een ruimte voor reflectie. Grote denkers zoals Rousseau en Nietzsche wisten dit al; zij gebruikten wandelen als een manier om hun gedachten te ordenen en tot nieuwe inzichten te komen. De beweging lijkt de hersenen te stimuleren, waardoor ideeën vrijer kunnen stromen.
Maar lopen is niet alleen een intellectuele bezigheid. Het biedt ook een fysieke verademing. Onze lichamen, ontworpen om te bewegen, lijden onder het zittende bestaan dat velen van ons leiden. Rugpijn, stijve gewrichten, en een algeheel gevoel van lusteloosheid kunnen vaak worden verlicht door een goede wandeling. De frisse lucht, het veranderende landschap en het ritmische bewegen helpen ons lichaam en geest om een nieuw leven in te blazen.
En laten we de ontdekkingen niet vergeten. Hoe vaak ben je tijdens een wandeling niet verrast door iets kleins en prachtigs? De zon die door de bladeren speelt, een onverwacht mooi uitzicht, een nieuwsgierige eekhoorn, of een straatkunstenaar die zijn talenten laat zien. Deze kleine wonderen zouden onopgemerkt blijven in de haast van het dagelijkse leven, maar ze worden schatten tijdens een rustige wandeling.
Misschien is het daarom dat lopen zo’n sterke aantrekkingskracht heeft. Het herinnert ons aan eenvoud en schoonheid, aan de waarde van traagheid in een snelle wereld. Dus trek je wandelschoenen aan, laat je telefoon thuis en verken de wereld op het tempo waarvoor je lichaam is gemaakt.
Elke stap is een stap terug naar jezelf en de wereld om je heen.
Deze bijdrage is een onderdeel van de Walking being columns, een reeks van persoonlijke verhalen over Lopen van mensen die actief samenwerken in de City Deal Ruimte voor Lopen.
Dennis van Sluijs is Adviseur Mobiliteit & Ruimte bij Goudappel. De voetganger is zijn specialisme. Dennis sprak deze column uit in maart 2024 tijdens een van de eerste bijeenkomsten in het kader van het Nationaal Masterplan Lopen. Goudappel is partner van de City Deal Ruimte voor Lopen en van het Nationaal Masterplan Lopen
Kom ook op 22 maart naar het werkatelier en ga aan de slag met je eigen Walking Time kaart. Je bent van harte welkom van 12.00 – 16.30 in de Werfkelder van het Stadskantoor van Utrecht. Het werkatelier heeft veel plekken maar is wel gelimiteerd- meld je snel aan!
Eind vorig jaar ging de Walking Time Kaart viraal. Een kaart waarop je snel de looptijden naar belangrijke bestemmingen ziet.
De kaart is geïnspireerd op een initiatief uit de Spaanse stad Pontevedra. Het WHO European Healthy Cities Network congres dat in Utrecht plaatsvond, gehost door Miriam Weber van gemeente Utrecht was voor Martine de Vaan de aanleiding om vanuit de City Deal Ruimte voor Lopen de kaart te maken, specifiek gericht op het event. De kaart is vormgegeven door Eva Rietbergen. Marco Duijnisveld van Movares, partner van de City Deal stapte naar voren om werk te maken van opschaling. Vincent Luyendijk deelde de kaart via LinkedIN en X en kreeg duizenden reacties.
“Dit wil ik ook”, “dit moet mijn gemeente ook doen”, maar ook allerlei suggesties over de inhoud van de kaart. Een versie specifiek voor de jeugd, met toegankelijke routes, voor werkgevers of hotels…
Hoe gaaf zou het zijn om een middag met een groep mensen samen te werken aan Looptijdenkaarten? Heel gaaf, en dat gaan we dan ook samen doen.
City Deal & platform Ruimte voor Lopen en het Healthy Cities netwerk nodigen iedereen die zelf een start wil maken met zo’n kaart uit om mee te doen.
Je wil bijvoorbeeld:
Bewoners van een gemeente stimuleren om vaker te lopen
Een kaart maken voor je eigen buurt
Toeristen informeren over looptijden
Een kaart maken voor de hal van je kantoor
Een specifieke looptijdenkaart maken voor een evenement
Als je meedoet, ga je zelf, met input van jezelf en anderen, een looptijdenkaart ontwikkelen. Beoogd eindresultaat: een 0.2 versie van je eigen Walking Time kaart én een test van de concept handreiking die de City Deal Ruimte voor Lopen wil publiceren.
Meld je aan door een e-mail te sturen naar citydeal@ruimtevoorlopen.nl, met je naam, (eventueel) organisatie. Het is helemaal mooi als je kan aangeven wat de insteek wordt van jouw kaart, maar noodzakelijk is dat niet.
Kun je niet op 22 maart, maar ben je wel geïnteresseerd? Laat het ons weten, dan houden we je op de hoogte van vervolgactiviteiten.
Hoe leg je als ambtenaar op een feestje uit wat voor werk je doet. Dat is niet altijd makkelijk, concludeert Anass Harmane, als Rijkstrainee betrokken bij de City Deal Ruimte voor Lopen. In deze column lees je hoe hij dit aanpakt. ‘Ik kan hier verschillende antwoorden op geven, maar het is een verjaardag dus het moet nog wel gezellig blijven.’
‘Het is als ambtenaar altijd al een uitdaging geweest om op een toegankelijke wijzen op verjaardagen uit te leggen wat je precies doet. Tuurlijk, je kan wel leuk vertellen dat je bij een ministerie of een gemeente werkt en dat je met die en die vraagstukken bezighoudt, toch heeft men altijd weer de neiging om door te vragen. Ook ik als jonge ambtenaar moet me verantwoorden op feestjes. Hoe vertaal ik de complexe maatschappelijke vraagstukken waar ik mee bezig ben naar toegankelijke taal die voor de leek te begrijpen zijn?
Nou gelukkig hoeft dat niet voor het vraagstuk omtrent lopen en loopbeleid, omdat dat voor de meeste mensen wel te begrijpen is. En toch roept het, ondanks de behapbaarheid van het vraagstuk en de positieve associaties die daarmee gepaard gaan, toch vragen op: Wat heb ik met lopen? Waarom vind ik het een interessant vraagstuk? Waarom vind ik het belangrijk? Hier kan ik verschillende antwoorden op geven, maar het is een verjaardag dus het moet nog wel gezellig blijven.
Dus in plaats van op de evidente voordelen te wijzen ten aanzien van je fysieke en mentale gezondheid en op mobiliteit, doe ik liever een beroep op onze evolutionaire geschiedenis als mens/diersoort. Want lopen maakt mensen in zekere zin uniek en onderdeel is van onze evolutionaire geschiedenis.
3,5 miljoen jaar geleden Als je erover nadenkt is het best wel gek dat we lopen en loopbeleid op de agenda moeten zetten, terwijl dit iets is wat we zeker al een paar miljoen jaar doen. Met lopen bedoel ik specifiek dat wij als een van de weinige zoogdieren in staat zijn onszelf rechtop en op twee benen voort te bewegen. Het begon ergens in Afrika 3,5 miljoen jaar geleden. De tijd dat we rechtop lopen nog niet hadden ‘uitgevonden’. Niet zo gek ook, want dat was niet echt nodig om te kunnen leven in de bossen, zo klommen wij ook nog in bomen bijvoorbeeld.
Er zijn verschillende hypothesen die moeten verklaren waarom wij op twee benen zijn gaan lopen. De meest aannemelijke is dat door klimaatverandering bossen ruimte hebben moeten maken voor de savanne. Zoals dat in de evolutie gaat, moest de voorganger van de mens zich opnieuw aanpassen aan de omgeving. Daarbij bleek dat de mensapen die meer rechtop en op twee benen gingen lopen meer kans op overleven hadden, met name omdat je dan beter over de uitgestrekte vlakte kan turen en op tijd roofdieren of prooi kan spotten, dus al gauw was de savanne bezaait met tweebenige zoogdieren die tja.. vooral bezig waren met lopen.
In tegenstelling tot in het woud moest je op de savanne veel lopen om te overleven, met name om opzoek te gaan naar voedsel. Toen hebben wij ook het hardlopen uitgevonden, dat maakten ons uitstekende jagers. Onze viervoetige concurrenten zijn weliswaar sneller, maar de mens heeft meer uithoudingsvermogen. Een bijkomend voordeel is dat onze handen vrijkwamen wat weer heeft geleid tot het kunnen maken en vasthouden van gereedschap.
Urban Jungle Tuurlijk, ik pleit er niet voor om edelherten en wilde zwijnen te gaan stalken op de Veluwe met een speer in je hand. Maar je zou die twee benen van je alsnog prima kunnen inzetten voor een wandeling naar de dichtstbijzijnde supermarkt voor een vega alternatief. Terwijl je dat doet kan je van de wandeling gebruik maken om te luisteren naar je favoriete podcast. Oké vooruit, waarom loop je niet een stukje, zodat je nog een aflevering kan luisteren. Oh wat blijkt, de batterij van je oortjes lijken het te begeven, maar je benen kunnen nog wel een kilometer of twee aan.
En dan besluit je, net als je oeroude voorouders, om maar te gaan lopen. Je weet niet precies waar naartoe, je kent je stad misschien als fietser of als passagier van een stadsbus of tram, maar niet als een rechtopstaande primaat die rondloopt zonder een duidelijke bestemming. Een oeroud stukje brein gaat er nog van uit dat je die rechtopstaande primaat bent die op de savanne rondloopt, opzoek naar voedsel om te overleven en waakzaam voor roofdieren.
De savanne hebben wij inmiddels ingeruild voor een urban jungle, waar je gelukkig niet meer achter je eten aan hoeft te rennen. In plaats daarvan heb je keus uit meer dan genoeg supermarkten, winkels en eettentjes. Je hoeft je geen zorgen te maken dat een roofdier je zal opeten maar in aanraking komen met een metalen bak op wielen die 50 km per uur rijdt, is ook niet prettig, dus in zekere zin moet je nog wel op je hoede blijven.
Wees daarom een voorbeeld zodat andere tweebenige zoogdieren die metalen bak laten voor wat het is en ook ervaren hoe leuk het kan zijn om rond te lopen in een urban jungle. Want in essentie is dat niet veel anders dan hoe onze voorouders dat gedaan hebben. Urenlang rondlopen was voor onze voorouders een noodzaak om aan voedsel te komen. Voor ons is dat weliswaar niet meer nodig om te overleven, maar het zou wel kunnen bijdragen aan een fijner leven. En die dopamine shot die een homo sapien 100.000 jaar geleden zou krijgen bij het zien van een pruimenboom of een oase, zou jij net zo goed kunnen ervaren bij het ontdekken van een leuk koffietentje of een verborgen stadsparkje.
En dat was de laatste keer dat ik werd uitgenodigd op een verjaardag.’
Anass Harmane
Anass Harmane is Rijkstrainee bij het Ministerie van BZK. Hij sprak deze column uit tijdens de City Deal dag op 12 november 2023.
Deze bijdrage is een onderdeel van de Walking being columns, een reeks van persoonlijke verhalen over Lopen van mensen die actief samenwerken in de City Deal Ruimte voor Lopen.
Bezoekers van het WHO Congres over gezonde steden – dat deze week in Utrecht wordt gehouden – hebben geluk. Ze kregen namens de City Deal Ruimte voor Lopen een praktische kaart, die de loopafstanden tussen belangrijke plekken in de stad overzichtelijk weergeeft.
De kaart met de titel Utrecht Walking Time ziet eruit als een metrokaart. Doel van de kaart is om de bezoekers van het congres te laten zien hoe gemakkelijk je te voet naar het congresgebouw, je hotel, of het avondprogramma in het centrum kan gaan . En om hen te laten ervaren hoe zo’n kaart het beeld van een stad kan vormen of veranderen.
Een beter leven te voet Deze kaart is geïnspireerd op Metrominuto, een initiatief uit 2011 van de lokale overheid van Pontevedra (Spanje) dat gericht was op het bevorderen van lopen in de stad. Het bood een handig overzicht van wandelafstanden tussen verschillende punten in de stad op een eenvoudige en begrijpelijke manier. Metrominuto werd verspreid als een handige papieren kaart, te vinden op informatiepanelen van het openbaar vervoer en beschikbaar als gratis app. Het werd gepromoot met slogans zoals “Beweeg op eigen kracht” en “Een beter leven te voet”. De metrominuto heeft veel opvolging gehad in andere steden
De Utrecht Walking Times is speciaal gemaakt voor dit WHO congres over gezonde steden. ‘Maar het zou natuurlijk mooi zijn als zo’n kaart vaker wordt gebruikt bij internationale of meerdaagse congressen,’ aldus Martine de Vaan van de City Deal Ruimte voor Lopen. ‘Het is wel steeds maatwerk: de hotels, restaurants en andere congreslocaties verschillen. Daar moeten we nog iets slims op bedenken.’ Maar zo’n kaart is natuurlijk ook voor reguliere bewoners en bezoekers te gebruiken, zoals het oorspronkelijke concept. ‘Laat het een inspiratie zijn voor andere toepassingen en andere steden.’
