De jaren 2020 en 2021 stonden grotendeels in het teken van de coronacrisis. De crisis heeft grote gevolgen gehad voor onze economie, maar zeker ook voor mobiliteit. Het gebruik van openbaar vervoer is drastisch afgenomen (op het dieptepunt met 87%) en we hebben het thuiswerken massaal ontdekt (van 34% voor de coronacrisis tot 76% tijdens). Ook lopen en fietsen staat nu meer dan ooit in de belangstelling en kent een groei.
Er zijn in deze periode aanvankelijk tijdelijke maatregelen in de openbare ruimte genomen om de 1,5- metersamenleving te waarborgen. Veel van deze maatregelen zijn erop gericht om meer ruimte te creëren voor de fiets en de voetganger.
Vanuit CROW-Fietsberaad is veel aandacht besteed aan dit thema.
Door het ministerie van I&W is budget beschikbaar gesteld om per maatregel een factsheet, vergelijkbaar met de factsheets die CROW-Fietsberaad in 2020 heeft opgesteld voor ‘Herverdeling openbare ruimte ten gunste van Fietsers en Voetgangers’, op te stellen. Hiertoe is literatuuronderzoek uitgevoerd en zijn interviews gehouden met diverse wegbeheerders die verschillende maatregelen hebben toegepast.
De CROW-publicatie Toepassen STOMP van januari 2022, waarin de casussen stationsgebied Amersfoort en Stadshart Zwolle aan de orde komen, is uitgebreid met twee nieuwe voorbeelden: de gebiedsontwikkelingen Maasterras Dordrecht en Winkelsteeg Nijmegen. De nieuwe casussen geven extra inzicht in hoe de STOMP-ontwerpmethodiek kan worden toegepast bij duurzame gebiedsontwikkeling. Ook is scherper geworden wat de meerwaarde is van STOMP in het realiseren van autoluwe wijken of stadsdelen.
CROW heeft met financiering van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een magazine gemaakt met daarin interviews, achtergrondartikelen, een column met Erik Scherder en inspirerende praktijkvoorbeelden. In aanvulling op het magazine wordt op de website van CROW-Fietsberaad een compleet overzicht geboden van de locaties met beschikbare kennis die je kunnen helpen als je aan de slag gaat om tot een beweegvriendelijke omgeving te komen. Het betreft niet alleen kennis van CROW maar ook van andere organisaties zoals het Kenniscentrum Sport & Bewegen.
Voetpaden worden niet alleen gebruikt om op te kunnen lopen, maar ook voor allerlei andere zaken die ergens een plek moeten krijgen in de openbare ruimte. Denk aan vaste objecten zoals lantaarnpalen, verkeersborden en bankjes, maar ook aan losse objecten zoals geparkeerde fietsen, terrasstoelen en containers. Dit gaat ten koste van de ruimte op voetpaden die bedoeld is voor voetgangers om te kunnen lopen. Zeker op plekken waar de ruimte toch al beperkt is, geeft dit problemen. Te krappe of te volle voetpaden kunnen leiden tot ongevallen en kunnen ervoor zorgen dat looproutes voor bepaalde groepen mensen volledig onbruikbaar worden. Daarnaast kunnen obstakels irritatie opwekken en het loopplezier verminderen. CROW heeft daarom aan Molster Stedenbouw gevraagd om de problematiek rond obstakels op voetpaden te verkennen. Hoe groot is het probleem eigenlijk? Welke obstakels zijn de grootste boosdoener? Wie heeft er voornamelijk last van en wat zijn de gevolgen? En vooral: wat kunnen gemeenten doen om de ruimte voor voetgangers voldoende vrij te maken en te houden van objecten, zodat de aanwezigheid van (noodzakelijke) objecten niet ten koste gaat van de veiligheid, de toegankelijkheid, het comfort en de aantrekkelijkheid van looproutes. In deze publicatie wordt uitgebreid ingegaan op deze vragen.
Wat vinden voetgangers een acceptabele afstand om te lopen? En welke factoren beïnvloeden dit? Deze informatie is belangrijk om bijvoorbeeld vast te kunnen stellen of belangrijke voorzieningen voldoende bereikbaar zijn en of er in een gebied voldoende voorzieningen op loopafstand beschikbaar zijn. In de CROW publicatie ‘Inzicht in acceptabele loopafstanden’ is de actuele kennis over acceptabele loopafstanden uiteengezet en toegelicht. Er wordt een samenvatting gegeven van de uitkomsten en conclusies van een onderzoek van DTV Consultants naar de nieuwste inzichten over dit onderwerp. Ook wordt een relatie gelegd met relevante informatie uit andere literatuur. En er is een enquête gehouden onder professionals waaruit onder meer blijkt dat zij de voorkeur geven aan het uitdrukken van de acceptabele loopafstand in “tijd in minuten” in plaats van in “meters”. Dat laat ruimte voor interpretatie en keuzes van de gebruiker van de cijfers, en geeft daarom handvatten voor maatwerk (bijvoorbeeld rekenen houden met een lagere loopsnelheid bij ouderen).
Alle onderzoeksresultaten en actuele kencijfers inclusief achtergrondinformatie zijn hieronder te downloaden.
Deze publicatie bevat de eisen en richtlijnen waaraan de bewegwijzering op autosnelwegen en niet-autosnelwegen moet voldoen.
In deze publicatie komen aan bod: het aanduidingenbeleid, de bewegwijzeringssystematiek, de basisprincipes van bewegwijzering, het bordontwerp en de configuratie van de bewegwijzering. Met figuren wordt duidelijk gemaakt waar en hoe de verschillende borden geplaatst moeten worden.
Er is ook een hoofdstuk gewijd aan voetgangersbewegwijzering.
De CROW-publicatie ‘Organisatie en bestrijding van wintergladheid’ bundelt alle informatie die van belang is voor een goed functionerende gladheidsbestrijding. De publicatie geeft praktische handvatten voor de inrichting en uitvoering van de gladheidsbestrijding. Met aandacht voor de wensen van de weggebruiker, de noodzakelijk te maken keuzes door de wegbeheerder, het milieu en de kosten. Hoofdstuk 11 van deel C gaat over gladheidsbestrijding op fietsverbindingen en voetgangersgebieden.
Ben je verantwoordelijk voor de veiligheid van wegwerkers en weggebruikers op niet-autosnelwegen? De publicatie Werken op niet-autosnelwegen bevat alle relevante vakinformatie en adviezen over de voorbereiding, uitvoering en beëindiging van werk in uitvoering op niet-autosnelwegen. De publicatie ‘is bestemd voor planners, voorbereiders, ontwerpers, contractschrijvers, uitvoerders en toetsers. De in deze publicatie opgenomen principes stellen je in staat het vigerende beleid en de daaruit voortvloeiende eisen te vertalen naar projectspecifieke maatregelen die voldoen aan het vereiste kwaliteitsniveau voor wegwerkzaamheden op niet-autosnelwegen. In de publicatie wordt ook aandacht besteed aan voetpaden en in voetgangersgebieden.
Al ruim dertig jaar is de ASVV een onmisbaar hulpmiddel voor verkeerskundigen in Nederland.
De ‘Aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen binnen de bebouwde kom’ liggen dan ook steevast binnen handbereik bij het maken en beoordelen van verkeerskundige plannen binnen de komgrenzen. De bundeling van kennis van verkeersvoorzieningen zorgt voor uniformiteit in de uitvoering. De herkenbaarheid voor de weggebruiker die daar het gevolg van is, draagt in belangrijke mate bij aan de verkeersveiligheid in ons land.
Met betrekking tot voetgangers zijn er in de ASVV onder meer ontwerprichtlijnen te vinden voor voetpaden en oversteekvoorzieningen. Het ASVV is in de online kennisbank van CROW te vinden en als boek beschikbaar.
Aanbevelingen voor een kindvriendelijke inrichting van de verblijfs- en verkeersruimte. Kinderen willen veilig op straat verblijven en zich veilig kunnen verplaatsen. Maar kinderen zijn geen kleine volwassenen, kinderen zijn kwetsbaar.
Dit handboek biedt hulp bij het scheppen van een verkeersveilige en kwalitatief goed ingerichte openbare ruimte, een voorwaarde voor het veilig verplaatsen en verblijven van kinderen. Het handboek is te raadplegen in de kennismodule Voetgangers in de online kennisbank van CROW.
Deze CROW-publicatie, ‘Richtlijn toegankelijkheid’, bevat aanbevelingen voor het toegankelijk inrichten van de openbare ruimte.
Aanleiding voor het uitbrengen van de publicatie is de behoefte van gemeenten aan eenduidige en gedragen toegankelijkheidsrichtlijnen. Mensen – met en zonder beperkingen – moeten zich zonder belemmeringen en naar behoefte kunnen verplaatsen. Zelfredzaamheid en een zelfstandige mobiliteit zijn belangrijke voorwaarden om aan het maatschappelijk verkeer te kunnen deelnemen. Daarvoor is het nodig dat de openbare buitenruimte, zoals looproutes, bushaltes, parkeerplaatsen en reis- en routeinformatie, op orde is. In deze publicatie zijn aanknopingspunten te vinden voor het ontwerp, de inrichting en het beheer van de buitenruimte. Er worden daarbij zes typen gebieden onderscheiden: woongebied, winkelcentrum, plein, publieke en/of speciale voorziening, bedrijventerrein en recreatiegebied. De publicatie is behalve voor wegbeheerders ook interessant voor belangengroepen voor ouderen en mensen met een beperking, of particuliere instellingen die op eigen terrein tegen toegankelijkheidsvraagstukken aanlopen.
De richtlijn is te vinden in de kennismodule Voetgangers in de online kennisbank van CROW. De richtlijn zal in 2025 worden vervangen door het nieuwe Handboek toegankelijkheid.
CROW heeft in samenwerking met het LVMB (Landelijk Verkeersmanagement Beraad) en de IVER (Initiatiefgroep verkeerslichtenspecialisten) een verkenning laten uitvoeren naar slimme maatregelen voor een betere afwikkeling van fietsers en voetgangers op met verkeerslichten geregelde kruispunten. Slimmer in termen van fiets/voetgangersvriendelijk, veiliger en kortere wachttijd. Nieuwe technieken, beschikbare data en aangepaste juridische kaders bieden de wegbeheerder nieuwe mogelijkheden om meer ruimte te geven aan voetgangers en fietsers op met verkeerslichten geregelde kruispunten.
De publicatie bestaat uit een rapport en een uitgebreide maatregelenlijst die als apart document is te downloaden. In hoofdstuk 2 is toegelicht hoe de maatregelen in de maatregelenlijst zijn verzameld, gecategoriseerd en beoordeeld. Hoofdstuk 3 beschrijft een aantal algemene maatregelen die de wegbeheerder helpen om de aandacht voor het langzaam verkeer te borgen. Hoofdstuk 4 beschrijft de kennisvragen die in dit onderzoek naar boven zijn gekomen en die in aanmerking komen om nader onderzocht te worden.
