Annette Postma is netwerkadviseur groen bij Alles is Gezondheid. In haar werk zet ze zich in om meer mensen naar de natuur te brengen of meer natuur naar de directe omgeving van mensen. Want, zo pleit Annette in deze column, meer natuur is een win-win-win situatie.

“Natuur in de stad biedt veel voordelen: het verbetert de biodiversiteit en is dus goed voor de natuur zelf. Het vangt water op, wat noodzakelijk is om overstromingen bij piekbuien te voorkomen. Daarnaast verhoogt een mooi park, eigen tuin of groenstrook de waarde van vastgoed en verbetert het vestigingsklimaat voor bedrijven. Of het nu gaat om een horecagelegenheid of een autoshowroom is: groen dichtbij levert klandizie op.

Meer natuur in de stad is dus een win-win-win situatie voor natuur, economie en mens. Maar het heeft nog een groot voordeel dat niet bij iedereen even goed bekend is: een betere gezondheid. Intuïtief herkent iedereen allang dat natuur gezond is en gelukkig is er ook stevig wetenschappelijk bewijs. Maar hoe werkt natuur dan precies in op onze gezondheid?

Aangeboren voorliefde
Volgens de Biophilia-hypothese heeft de mens een aangeboren voorliefde voor natuur. Het grootste deel van de evolutie woonde de mens midden in de natuur en was volledig afhankelijk van natuurlijke hulpbronnen. En nog steeds hebben mensen positieve associaties met natuur: die zoeken we op in vakanties en onze vrije tijd, om te ontspannen. Voor dokters onvoldoende bewijs, dus keken we diepgaander naar de mechanismes die de gezonde werking van natuur kunnen verklaren. Dat zijn er vier:

Ten eerste: de omgevingskwaliteit. Grote bomen bieden door hun schaduw en verdamping een sterk verkoelend effect. Ook struiken, planten en gras helpen met verkoelen, terwijl beton, asfalt en stenen hitte juist vasthouden. Een groene omgeving in de stad kan zo tot wel zes graden koeler zijn dan een versteende wijk. Dat is belangrijk voor de gezondheid van baby’s en voor oudere mensen; zij voelen minder goed of ze oververhit raken of dorst hebben.

Tijdens iedere hittegolf sterven honderden ouderen. Zij durven dan amper naar buiten als daar geen koele plek in de schaduw is. Klimaatverbond Nederland combineerde samen met Alliantie Een tegen Eenzaamheid hitte-eiland kaarten met gegevens waar eenzame mensen wonen. Wat bleek? Veel eenzame ouderen wonen juist in versteende wijken. Investeren in groen zorgt ervoor dat deze groep toch naar buiten kan voor een ommetje of om elkaar in het park te ontmoeten.

Gezonde leefstijl
Het tweede punt is de leefstijl: groen nodigt op alle fronten uit tot een gezondere leefstijl: we bewegen meer, ontspannen beter, eten meer groente en fruit, we slapen beter, hebben meer sociaal contact en ervaren meer zingeving in een groene omgeving. Gezonde leefstijl is cruciaal voor de omslag van ziekte en zorg naar gezondheid en gedrag. Als ons lukt, gaat het veel zorgconsumptie schelen. Natuur kan daarbij dus helpen.

Groen is ook weldadig voor ons brein, mijn derde punt. Ons aandachtsysteem heeft het makkelijker: door de kleur groen maar ook herhalende patronen van fractalen (dat is een herhalend ‘grafisch’ patroon, bijvoorbeeld bij de stam van een boom, de takken en de bladeren) maken ons brein rustiger. Het hoeft minder prikkels te verwerken. In de stad is er meer visuele onrust.

In de natuur is er ook meer ruimte voor andere functies van ons brein; voor creativiteit, of voor introspectie. Het klopt dus dat je andere gesprekken voert als je in het groen loopt en ook dat je op een andere manier nadenkt over je eigen leven. En ja, mensen ontspannen ook makkelijker in de natuur. Ziehier de verklaring voor jouw voorkeur voor een groene route tijdens je weeting of wandeling naar het station. Maar ook voor het succes van de wandelcoach of buitenpsycholoog.

Immuunsysteem
Tot slot; de microbiologie. Bomen en planten scheiden fytonciden uit die inwerken op ons immuunsysteem. Bij kleine groepen gezonde mensen is aangetoond dat hun natural killer cells tot wel 30 dagen sterk verhoogd bleven na een wandeling van anderhalf uur in een gemengd bos. En deze cellen zijn belangrijk bij afweer tegen corona, hartvaatziekten, kanker en allerlei andere ziekteverwekkers. Het is nog niet aangetoond bij specifieke ziektes en dus zijn zorgkostenbesparingen nog niet altijd keihard aantoonbaar. Een hoopvol gegeven!