Steeds meer gemeenten willen hun omgeving loopvriendelijker maken, maar de vraag waar je begint, blijft vaak hangen. Tijdens het webinar over voetgangersnetwerken vertelden verschillende sprekers over hun ervaringen. In dit artikel zoomen we in op de inzichten van Dennis van Sluijs (Arcadis) en Annemieke Molster (Gemeente Arnhem).

Waar begin je als gemeente?

Voor veel gemeenten begint het met bewustwording, vertelt Dennis. “Het is belangrijk dat elke gemeente een eigen voetgangersnetwerk heeft dat de hele stad of gemeente aaneengesloten bereikt. Zo doorbreken we barrières en maken we de stad voor iedereen bereikbaar.”

Ook de complexiteit valt mee, benadrukt hij. Er ís al veel kennis. “Het opstellen van een voetgangersnetwerk is niet zo lastig als het lijkt. Er zijn al veel theorieën en praktijkvoorbeelden om uit te leren.”

Annemieke sluit daarop aan. Voor haar vormt een netwerk de basis van elke loopvriendelijke gemeente. “Een vastgesteld voetgangersnetwerk – met aanduiding van hoofdlooproutes – is de basis. Daarmee maak je duidelijk wat de belangrijkste routes zijn, waar verbindingen missen en waar je als eerste aan de slag moet om de kwaliteit te verbeteren. Het vaststellen van andere netwerken, zoals een groen, ontspannen netwerk of het Arnhemse Verbindingsnetwerk, is een goede extra stap.”

Smalle straten en schaarse ruimte

Eén van de meest herkenbare vragen tijdens het webinar ging over ruimte: hoe organiseer je twee meter vrije doorloopruimte in een oude, smalle binnenstad?

Dennis vond de vraag treffend. In het gesprek met Annemieke werd het glashelder: onmogelijk is het nooit. “Vroeger was alle ruimte voor de voetganger. Het is alleen de vraag wat je ervoor over hebt om dat te organiseren.” Zij noemt denkrichtingen als anders omgaan met parkeren, eenrichting voor gemotoriseerd verkeer en het verlagen van snelheden van 30 km/u naar 15 km/u.

Annemieke ziet dat ook dagelijks terug in haar werk. “Iedereen die ik spreek over die twee meter vrije doorloopruimte schrikt daar best van, omdat de ruimte schaars is. Het was een hele relevante vraag, waarvan ik hoop dat deelnemers echt iets hadden aan het antwoord.”

Hoe een goed voetgangersnetwerk eruitziet

Beide sprekers zien een voetgangersnetwerk als meer dan een kaart. Het is een manier om de openbare ruimte logisch en gelijkwaardig in te richten.

Dennis benadrukt het dagelijks gebruik: “Een goed voetgangersnetwerk stelt iedereen in staat om enerzijds comfortabel van A naar B te kunnen lopen en anderzijds prettig een ommetje te maken. Daarmee stimuleren we gelijkwaardigheid en brede welvaart.”

Annemieke vult dit aan met drie kenmerken: “Een goed voetgangersnetwerk is compleet, samenhangend en fijnmazig.” Ze legt uit dat fijnmazigheid verschilt per netwerk: ongeveer 100 meter voor het Basisnetwerk (dat alle voordeuren met elkaar verbindt), zo’n 600 meter voor het Groene netwerk en variabel voor hoofdlooproutes.

Gemeenten die al stappen zetten

In het webinar kwamen meerdere voorbeelden voorbij. Arnhem is een duidelijke koploper met een stadsbreed voetgangersnetwerk.

Dennis noemde daarnaast inspirerende ontwikkelingen in Groningen en Harderwijk. Ook Zwolle werkt aan een interessant voorbeeld, met een interactieve participatievorm die inwoners actief betrekt.

Wat gemeenten vandaag al kunnen doen

Het mooie is dat geen enkele gemeente hoeft te wachten op een groots traject. Je kunt vandaag al beginnen.

Dennis: “Neem de voetganger actief mee in gesprekken, herinrichtingen en plannen voor de openbare ruimte. Een voetgangersnetwerk helpt daarbij, omdat het makkelijker wordt om prioriteiten te stellen met een kaart in de hand.”

Annemieke geeft een heel praktische eerste stap:
“Download de Handreiking Voetgangersnetwerk en ga aan de slag. Begin met tekenen van belangrijke bronpunten en bestemmingen en verbind die met logische looplijnen. Hang de schets op op de afdeling en lok het gesprek uit.”

Webinar terugkijken

Wil je alle verhalen, vragen en voorbeelden zelf horen? Bekijk de volledige opname van het webinar: