Sluit je ogen voor een moment en denk aan een stad waar je graag doorheen zou willen wandelen.
Zie je verkeer dat langsraast?
Saaie gebouwen?
En voel je veel spanning bij het oversteken?
Natuurlijk niet!
Wandelvriendelijke steden zijn niet stressvol.
Ze zijn levendig, niet geïsoleerd.
Verbonden en niet ontoegankelijk.
Ze voelen gevarieerd en interessant aan, niet saai en steriel.
Een stad ontwerpen waar men graag wandelt, gaat verder dan het ontwerp vanuit één gebied benaderen. Het is een samenwerking van verkeersplanning, architectuur en ruimtelijke inrichting. Samen maken ze een veilige, gelijkwaardige en onvergetelijke omgeving.
Deze tekst is vrij vertaald naar een Engelstalig artikel van Amerikaans onderzoeksbureau Kittelson. Zij beschrijven het begrip ‘walkable’, dus wandelvriendelijkheid, naar aanleiding van meerdere Amerikaanse studies. Er komen citaten voorbij uit o.a. het rapport ‘United States Report Card on Walking and Walkable Communities’ (2017), het boek ‘Life between buildings’ (1987) door Jan Gehl en het ‘Traffic Calming Handbook’ uit San Francisco. Het bureau concludeert wat we al wisten, lopen is duurzaam, gezond en sociaal. Het noemt ook voordelen van wandelen die we niet zo vaak horen: genieten en economische groei. Daarnaast erkent het bureau dat de meeste steden gebouwd zijn na de komst van auto’s, maar ze kennen maatwerk om het systeem toch wandelvriendelijk te maken.
Wat kan dit Amerikaanse bureau ons leren over wandelvriendelijkheid? Hun artikel noemt 5 benaderingen:
Ontwerp en realiseer een beleid met de voetganger voorop
Wij kennen het STOMP-principe al, echter, Kittelson adresseert vooral het taalgebruik. Zo wordt het woord ‘fout’ gebruikt om in ontwerpen een drukke autostraat te beschrijven. Dit benadrukt dat verkeersdoorgang belangrijker is in het beleid. De taal en gedachte moet juist draaien om een infrastructuur waarin alle verkeersdeelnemers samengaan, zodat niet dat één manier van vervoer in competitie is met andere vervoersmiddelen.
Beperk de toegestane maximumsnelheid van voertuigen
Dit bevordert dat voetgangers zich veilig en comfortabel kunnen verplaatsen. Auto’s zijn de grootste afschrikfactor voor de wandelbeleving, het is dus belangrijk te onderzoeken waar gevaarlijke situaties ontstaan in de stad. Een optie kan zijn om ‘mid-block speeding’ tegen te gaan met een ‘traffic calming’-methode. Je kunt wegen ook vervangen door loopgebieden, maar daarvoor moet je de behoeftes van de gemeenschap kennen: gebruiken ze deze wegen om bij werk, winkels of scholen te komen?
Bevorder dat een reis lopend kan starten én eindigen
De eerste en laatste kilometers van iemands reis, bepalen vaak welk transportmiddel wordt gekozen. Een bushalte zonder toegankelijke looproute maakt dat men minder snel de bus neemt. Het vervoer van huis tot de bestemming sluit dan niet goed op elkaar aan. In de stad Lynn heeft Kittelson geholpen een stadscentrum te ontwikkelen door bestaande (wandel)routes te verbinden. Het resultaat: voorzieningen werden beter bereikbaar en het gebied heeft nu actieve buurtschappen en winkels.
Ontwerp met de elementen van ‘imageability’
Een wandelvriendelijke stad voldoet vaak ook aan een subjectieve eis: ‘imageability’ of ‘sense of place’. Een plek waaraan de bewoner of bezoeker zoveel betekenis kan geven, dat het deze stad meteen zal herkennen en onderscheiden van andere steden. Dit kan als de omgeving inspeelt om de menselijke behoefte om patronen te zien en herinneren. Jan Gehl beschrijft het in zijn boek als “waar het leven op straat, het klimaat en de architectonische kwaliteit elkaar versterken en samen een onvergetelijke totaalimpressie creëren”. Meer inspiratie nodig? Het artikel noemt 8 elementen.
Zorg dat voetgangers tot stilstand komen
Je leest het goed: een wandelvriendelijk gebied is waar mensen graag stilstaan of zitten. Denk aan terrasjes, buiten dineren, parkbankjes, wegborden en gebouwen van verschillende leeftijden en stijlen. Deze geven het gebied een ‘perception of complexity’; het voelt levendig aan en leuk om jouw tijd door te brengen. Leuker dan binnenshuis iets te doen. Of zoals Kittelson samenvat: “Je weet dat je in een zeer wandelvriendelijke buurt bent, als je mensen buiten ziet voor een café, in gesprek met elkaar of foto’s van elkaar ziet nemen.”
Lees het hele artikel van Amerikaans onderzoeksbureau Kittelson hier.