Steeds meer Europese steden proberen auto’s zo veel mogelijk te weren uit hun centrum. Dat is niet voor niets. Auto’s zorgen voor opstoppingen, zijn vaak geen meerwaarde voor het straatbeeld, nemen veel waardevolle plek in beslag, leveren geluidsoverlast op en, de belangrijkste, zijn een van de grootste bronnen van milieuverontreiniging binnen de stad. Bovendien kosten ze veel levens; voor kinderen zijn auto-ongelukken doodsoorzaak nummer één in Europa en de Verenigde Staten.

Maar wat zijn nou maatregelen die helpen? Hoe houd je stadscentra zo leefbaar en autovrij mogelijk? Hoe ontmoedig je mensen de auto te pakken en hoe moedig je hen aan om een alternatief te kiezen? Diverse Europese steden experimenteren met deze vraag en daar zijn inmiddels ook al antwoorden op te geven. Daarom, op een rijtje: twaalf manieren om auto’s zoveel mogelijk uit steden te weren.

1. Congestieheffingen. Automobilisten moeten betalen om het stadscentrum in te mogen. De inkomsten hieruit gaan naar duurzaam en openbaar vervoer. De Engelse hoofdstad Londen voert deze strategie en zij signaleren liefst 33% minder auto’s in het centrum. Overigens lost dit het probleem (nog) niet op. De infrastructuur in veel centra is nog bijzonder autogericht en daardoor nog altijd aantrekkelijk.
2. Parkeer- en verkeerscontroles. Net als punt 1: verwijder parkeerplaatsen, wijzig verkeersroutes, ontmoedig een doorgang door het centrum. Vervang wegen door autovrije straten, fiets- en wandelpaden. In de Noorse hoofdstad Oslo ziet men door deze ingrepen inmiddels 19% minder verkeer.
3. Beperkte verkeerszones. In de altijd drukke Italiaanse hoofdstad Rome mag je op bepaalde momenten van de dag de stad simpelweg niet in, tenzij je een bewoner van dat centrum bent. En ook: tenzij je een jaarlijkse vergoeding betaalt. Het levert 20% minder verkeer op tijdens deze beperkte uren, maar ook 10% minder tijdens de onbeperkte uren. Boetes hieruit komen ten goede aan het openbaar vervoer.
4. Mobiliteitsdiensten voor forenzen. We gaan naar Utrecht. De lokale overheid en particuliere bedrijven hier financieren gratis ov-bussen aan werknemers die in het centrum werken. Je parkeert de auto aan de rand van de stad en gaat met de bus naar het centrum. Het zorgt voor liefst 37% minder pendelaars.
5. Parkeerkosten werkplek. In een groot medisch centrum in Rotterdam betalen werknemers geld voor hun eigen parkeerplek. Geld dat ook aan het openbaar vervoer betaald kon worden, dat is de keuze. Het leverde 20-25% minder woon-werkverkeer van werknemers van dit ziekenhuis door de stad op.
6. Reisplanning op de werkplek. Shuttlebussen van het bedrijf waar je werkt, kortingen op het openbaar vervoer en een verbeterde fietsinfrastructuur. In Engeland wordt daar volop mee gewerkt en deze oplossing zou zo’n 18% minder auto’s opleveren.
7. Universitaire reisplanning. Net als punt 6, maar dan met universiteiten. Bij de Engelse Universiteit van Bristol leverde dat 27% minder auto’s op. In het Spaanse San Sebastián ging het om zowel docenten als studenten. Daar reduceerde het aantal auto’s met een bescheiden 7,2%.
8. Mobiliteitsdiensten voor universiteiten. In de Siciliaanse stad Catania gaf de universiteit een gratis ov-kaart en shuttleverbindingen. Het leverde 24% minder autobewegingen op.
9. Autodelen. Vaak wordt ook carpoolen genoemd. In het Duitse Bremen en het Italiaanse Genua is aangetoond dat iedere deelauto 12 tot 15 privévoertuigen vervangt. Er is wel een risico dat mensen die nooit de auto gebruikten en altijd al het ov namen, nu alsnog in de auto stappen.
10. Schoolreisplanning. Geef reisadviezen en planning en moedig ouders en leerlingen vooral aan om niet de auto te pakken. En verbeter de fietsinfrastructuur. In het Engelse Norwich kwamen daardoor 10,9% minder auto’s.
11. Gepersonaliseerde reisplannen. Kijk naar het individu. Moedig hen aan door gepersonaliseerde reisanalyses te geven, te voet, per fiets of met het openbaar vervoer te gaan. In Marseille (Frankrijk), München (Duitsland), Maastricht en San Sebastián zorgde dat voor een reductie van 6 tot 12%. Lijkt bescheiden, maar deze actie is niet gericht op een bepaalde doelgroep, maar op een gehele stad. Geen slechte score.
12. Apps voor duurzame mobiliteit. In het Italiaanse Bologna werd een app ontwikkeld waar medewerkers van deelnemende bedrijven hun eigen mobiliteit kunnen volgen. Deelnemers streden om punten voor wandelen, fietsen en het gebruik van het ov. Bedrijven bieden beloningen aan. Liefst 73% gaf aan dat ze de auto minder gebruikten, maar echte en vooral concrete cijfers kunnen nog niet gegeven worden.

Op de website van The Conversation kun je veel meer lezen. Met talloze extra feitjes over autogebruik.