Hoe weet je of een plek mensen uitnodigt om te gaan lopen? In de praktijk komt daar meer bij kijken dan alleen de inrichting en het gebruik van een plein of straat. Ook de kenmerken van de bezoekers, het gebruiksdoel en thema’s als comfort en toegankelijkheid spelen een rol. Daarom worden deze elementen nu meegenomen in de pilot met de Goede Publieke Ruimte Analyse (GPRA) in Rotterdam, Groningen, Nijmegen en Den Haag. 

In opdracht van de minicoalitie ‘Omgekeerd ontwerpen – Voetgangers eerst’ onderzoekt agency voor stedelijke vernieuwing Humankind de kwaliteit en loop vriendelijkheid van uiteenlopende publieke ruimtes in de vier steden. Jorn Wemmenhove, een van de oprichters van Humankind, vertelt: “GPRA is een tool waarmee we het ontwerp van de ruimte en het gebruik ervan onderzoeken via data-analyse en fysieke observatie. We hebben inmiddels in drie steden gesprekken met de gemeente gevoerd en observaties gedaan en zijn nu bezig met de analyse van de resultaten. Binnenkort gaan we aan de slag in Den Haag.” 

Maatwerk 

Mede-oprichter Lior Steinberg sluit aan: “De GPRA biedt ruimte om specifieke wensen of vragen mee te nemen. Tijdens de gesprekken met de gemeenten bleek dat zij vooral gericht waren op veiligheid en hoe voetgangers de geselecteerde locaties gebruiken. Wij hebben de tool daarop aangepast. We kunnen zo maatwerk bieden en het helpt ons ook om de GPRA te blijven verbeteren.”  

Informatie routes en voetgangers 

Jorn: “We focussen in de pilot nu niet meer alleen op de plekken in straten en pleinen, maar volgen ook op de mensen die daar wandelen. In de praktijk betekent dit dat we nu de routes van voetgangers kunnen volgen met de tool. Ook voegen we informatie toe over de mensen die we observeren, zoals hoe snel ze wandelen, hun leeftijd, geslacht en alles wat ze meenemen: van bagage en boodschappentassen tot huisdieren. Bij het observeren gebruiken we een app op de mobiele telefoon. Alle nieuwe elementen zijn daar nu in opgenomen.” 

Inzichten en  inspiratie 

In de gemeente Nijmegen heeft Sophie Bekker, beleidsadviseur Stadsontwikkeling meegewerkt aan de observatie. Ze vertelt: “Ioanna, GIS Specialist van Humankind, kwam op een wat donkere en regenachtige dag. We zijn de tool op een groot plein in het centrum van Nijmegen gaan gebruiken. Ondanks het weer was het gelukkig druk, dus we hebben veel mensen kunnen observeren.”   

Ze vervolgt: “De GPRA helpt om stedebouwkundigen, beleidsmakers maar ook collega’s van andere afdelingen makkelijk en anders naar publieke ruimte te laten kijken. Wat is het boeiend om zo te kijken naar het plein en hoe mensen er bewegen, verblijven, waar ze vandaan komen, waar ze naartoe gaan en hoe ze dat doen. En ook het beoordelen van de mogelijkheden van het plein zelf biedt inzichten en inspiratie: wat voor zitgelegenheden zijn er? Voelt het plein prettig aan? Zou je hier wat langer willen verblijven en hoe? Een breed scala aan vragen die niet alleen leiden tot een mooie analyse, maar ook al direct inspiratie bieden om zo’n plein en de inrichting van de stad fijner te maken.” 

Comfort, toegankelijkheid, plezier en veiligheid 

De belangrijkste vraag in het onderzoek is: hoe creëer je een publieke ruimte die uitnodigt tot lopen? Lior: “Daarom besteden we nu meer aandacht aan vier thema’s: comfort, toegankelijkheid, plezier en veiligheid. Elk van deze thema’s is weer onderverdeeld in kenmerken die we analyseren. Bij het thema veiligheid observeren we bijvoorbeeld of voetgangers op de onderzochte locaties veilig zijn voor motorvoertuigen.” 

Verblijven of doorlopen? 

Hij vervolgt: “Ook maakt het bij de analyse uit of de inrichting van een straat of plein mensen stimuleert om er te blijven óf juist om er doorheen te lopen. Zo zijn er plekken die meer elementen hebben om voetgangers te laten verblijven, zoals bankjes of andere zitmogelijkheden. En andere plaatsen faciliteren juist de doorgang, bijvoorbeeld als er een smal voetpad ligt of een stoep zonder geparkeerde auto’s of andere obstakels.” 

Vervolg 

Jorn: “De komende maanden gaan we verder met het onderzoek in Den Haag en analyseren en bespreken we de resultaten van de deelnemende gemeenten. Dan kunnen zij er daarna mee aan de slag.” De belangrijkste bevindingen uit de pilot zijn straks te vinden op de website van Humankind.