Tientallen overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en kennisinstellingen hebben de afgelopen maanden samengewerkt aan een Nationaal Masterplan Lopen. Ieder vanuit zijn eigen expertise. Dit plan is van én voor alle betrokken partijen: voor beleidsmakers, bestuurders, zorgprofessionals en ontwerpers. Waarom dit plan juist nu belangrijk is en hoe het tot stand is gekomen, vertellen Martine de Vaan en Filip van As.
Tientallen partijen aan de slag met
Nationaal Masterplan Lopen
‘Het Nationale Masterplan wordt een energiek en uitnodigend verhaal. Een ver haal waarvan je zegt: waarom doen we dit al niet? Een plan waarin lopen voor iedereen vanzelfsprekend is. We werken toe naar een toekomstbeeld waarin iedereen kan, durft en zich welkom voelt om te lopen en – daar waar nodig – bij wordt geholpen. Waar de openbare ruim te een fijne plek is om te zijn, waar het voetgangersnetwerk uitstekend is. Waar stadsmakers, zorgverleners en andere professionals lopen makkelijk maken. Maar ook een stuk waarmee raadsleden, beleidsmedewerkers, en ook ontwikkelaars kunnen wapperen en zeggen: dit hebben we landelijk afgesproken en laten we het dan ook uitvoeren!’
‘Lopen moet de logische keuze zijn’
Die woorden sprak Martine de Vaan van de City Deal Ruimte voor Lopen in februari 2024 uit tijdens de eerste werk sessie in Utrecht. Na een eerste online bijeenkomst waren nu tientallen mensen daar samengekomen om te werken aan een gezamenlijke visie op lopen. Allen hadden ze gereageerd op de oproep om mee te werken aan een Nationaal Master plan Lopen, om zo samen te bedenken wat er tot 2030 nodig is om meer ruimte voor lopen te realiseren.
Deze oproep was in de eerste week van 2024 geplaatst op de website ruimtevoorlopen.nl. Het was een open oproep: ‘Of je nu werkt voor een overheid, een bedrijf, een kennisinstelling of een maatschappelijke organisatie. Op lokaal, regionaal, nationaal of internationaal niveau. En of je je nu bezighoudt met mobiliteit, gezondheid, woningbouw, klimaat, leef baarheid, economie, armoedebestrijding, sport, groen, veiligheid, toegankelijkheid, ruimtelijk ordening, of misschien wel een ander domein. Zolang je de koppeling met lopen kan leggen, ben je zeer welkom,’ zo luidde de tekst.
De oproep was een initiatief van het Platform Ruimte voor Lopen en de gelijknamige City Deal. Hierin werken tal van gemeenten, provincies, de Rijksoverheid, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en bedrijven samen aan meer ruimte voor lopen. ‘Een aantal ontwikkelingen zorgt ervoor dat we deze samen werking graag versterken en verbreden. Dat is omdat de City Deal loopt tot eind 2024, net als de actie-agenda van het plat form,’ aldus Filip van As, coördinator van het Platform Ruimte voor Lopen. ‘Met een Nationaal Masterplan Lopen willen we de samenwerking die er al is groter maken en lopen goed verankeren op nationaal niveau. We grijpen ook de kans om meer partijen te betrekken: ook organisaties die nog niet eerder meededen met de City Deal of het Platform, kunnen nu meedoen aan het Nationaal Masterplan Lopen.’
Gezamenlijke zoektocht
De afgelopen maanden is er in verschillende sessies gewerkt aan de inhoud van het Nationaal Masterplan Lopen. ‘Een gaaf proces,’ aldus Martine de Vaan. ‘Je merkt dat de tijd rijp is voor opschaling. Tegelijkertijd is het ook een gezamenlijke zoektocht. Er wordt ook flink gediscussieerd. Dat je ruimte moet maken voor de voetganger, daar waren we het wel over eens, maar hoe je dat daadwerkelijk voor elkaar krijgt is een ander verhaal. Daarvoor moet er van alles samenkomen: we hebben een basis nodig van kennis, capaciteit, geld, samenwerking en eigenaarschap. De inrichting en het beheer van de leefomgeving moet uitnodigen tot lopen. Professionals in bijvoorbeeld zorg en sport moeten lopen stimuleren en mensen helpen waar nodig. En tot slot moeten mensen daadwerkelijk zelf de stap zetten om te gaan lopen’.
Het Nationaal Masterplan Lopen bestaat uit verschillende onderdelen. Het start met een toekomstbeeld van hoe Nederland er voor de voetganger uitziet in 2040.
‘Om een loop cultuur tot bloei te laten komen, is er nog wel flink werk aan de winkel’
Filip van As: ‘We willen dat Nederland een loopcultuur krijgt, dat lopen een vanzelfsprekende, alledaagse activiteit wordt. Of je nu je boodschappen doet, naar school gaat of met een collega over legt. Lopen moet de logische keuze zijn.’ ‘En dat moet mogelijk zijn voor iedereen, jong en oud, met of zonder beperking’, vult Martine de Vaan aan. ‘Maar om een loopcultuur tot bloei te laten komen, is er nog wel flink werk aan de winkel. De openbare ruimte moet zo worden ingericht dat je er prettig kunt lopen: met genoeg ruimte, zonder obstakels en in het groen. Voetgangers moeten zich veilig voelen, niet alleen in het in het verkeer, maar ook sociaal veilig. Ook moeten mensen meer gestimuleerd worden om te lopen.’ En dat we meer gaan lopen, is belangrijk. ‘Lopen levert veel voordelen op voor het individu én de maatschappij,’ zegt Martine de Vaan. ‘En het is dan ook goed dat er de afgelopen jaren flinke stappen zijn gezet: steeds meer gemeen ten en provincies maken loopbeleid, met tastbaar resultaat zoals normen voor de breedte van voetpaden, de aanleg van groene ommetjes, nieuwe loopbruggen, betere afstelling van verkeerslichten en verlaging van de maximumsnelheid van auto’s. Ook houden professionals in het ruimtelijke en het sociale domein zich meer bezig met lopen.’ ‘Maar we zijn er nog niet!’ constateert Filip van As. ‘De ruimte om te lopen en de kwaliteit van looproutes schieten nog te vaak tekort, te veel mensen hebben geen toegang tot de juiste hulpmiddelen en zorg, en voor veel mensen is lopen niet vanzelfsprekend.’
Concrete acties
Naast het toekomstbeeld, beschrijft het Nationaal Masterplan ook hoe het belang van lopen aansluit bij nationale en internationale doelen en afspraken, wat er de afgelopen jaren al is gebeurd, welke knelpunten er zijn en hoe het anno 2024 met lopen is gesteld. Ook bevat het een uitgebreide lijst met concrete acties. ‘Deze acties zijn heel uiteenlopend. Het gaat bijvoorbeeld om het ontwikkelen van instrumenten om de openbare ruimte beter in te richten, met als voorbeeld het maken van voetgangersnetwerkkaarten en een aanpak om barrières te slechten. Maar er zijn ook acties voor het beter opleiden van professionals, het stimuleren van gemeenten en provincies tot het opstellen van loopbeleid en over het ontwikkelen van meer kennis en data over lopen, bijvoorbeeld over verkeersveiligheid,’ aldus Martine de Vaan. ‘Hier gaan we de komende tijd samen mee aan de slag!‘
Alle partijen die hun handtekening zetten onder het Masterplan zeggen toe te werken aan één of meerdere acties. Deze gemaakte afspraken kunnen de komende tijd nog worden aangevuld of uitgebreid. ‘Dat geldt overigens ook voor de deelnemers,’ benadrukt Filip van As. ‘Ook na de ondertekening kunnen organisaties zich nog aansluiten. Organisaties die lopen een warm hart toedragen en bereid zijn hier tijd in te investeren, zijn van harte welkom.’ Martine de Vaan vult aan: ‘Vooral het sociale domein is nog onder vertegenwoordigd. Dus deze oproep is ook voor koepelorganisaties op het gebied van bijv. welzijn, ouderenzorg of sport.’
Rode Loper
De wens van Filip en Martine om de samenwerking te verbreden en voor de toekomst te verankeren is gelukt. Op 10 oktober hebben tientallen partners hun handtekening gezet: overheden, maatschappelijke organisaties, kennisinstellingen en private partijen. ‘We hadden vijf jaar geleden – bij de start van het platform – niet gedacht dat zoveel partij en zich nu achter de voetganger zouden scharen. Met dit Masterplan stralen we uit: ‘Wij willen dat de rode loper wordt uitgerold voor de voetganger en we zijn bereid onze schouders eronder te zetten.’
‘Met veel plezier heb ik de afgelopen maanden gewerkt aan het Nationaal Masterplan Lopen. Van tevoren had ik niet durven hopen dat meer dan vijftig partijen zich zouden committeren. En wat een diversiteit aan deel nemers: Rijksoverheid, provincies, gemeenten, kennisinstellingen, maat schappelijke organisaties en bedrijven. Ze zijn allemaal vertegenwoordigd. Het sociaal domein vormde bij de start van het proces nog een beetje een blinde vlek. We keken toch vooral met de bril van infrastructuur en openbare ruimte naar lopen. Dat er inmiddels ook organisaties meedoen uit het sociale domein is echt goed nieuws. Want voor de volgende stap is een goede samenwerking tussen het fysieke en sociale domein essentieel.’
‘Bij het werken aan het Nationaal Masterplan Lopen heb ik gemerkt dat de opmars van de aandacht voor lopen doorzet. Het is fantastisch om te zien hoe een groeiende groep van overheden, kennisinstellingen en marktpartijen met veel energie en betrokkenheid meedoet aan de online meetings en de fysieke bijeenkomsten. Het resultaat mag er dan ook zijn. Een mooie ambitie en een lijst met 30 acties die ongetwijfeld nog meer energie en betrokkenheid gaan losmaken.’
Meer informatie
