Het Nederlandse loopbeleid is volop in ontwikkeling. Wat kunnen we van andere landen leren? In dit artikel kijken we over de grens om te zien hoe vier nationale overheden zelf een voortrekkersrol pakken om de bevolking meer aan het lopen te krijgen.
Oostenrijk kent al bijna tien jaar het ‘Masterplan Gehen’ en loopt dus ver voor op Nederland.
In de periode van de eerste editie hiervan werd de teruggang van het lopen tot staan gebracht. Het voetgangersaandeel van 17% in de keuze van vervoermiddelen bleef stabiel en daarmee werd het hoofddoel van het Masterplan 2015 bereikt. Momenteel wordt het Masterplan voor 2030 uitgevoerd, de vervolgversie. Oostenrijk streeft hierbij een groei na van het aandeel naar 20%, gerekend naar het gebruikte hoofdvervoermiddel bij een verplaatsing.
Meer informatie: lees het artikel dat eerder verscheen over Oostenrijk in Magazine LOPEN #3
De Ierse regering geeft sinds 2020 elke dag een bedrag van 1 miljoen euro uit aan actieve mobiliteitsvormen, in de eerste plaats lopen. Ze geeft subsidies voor wandelpaden, steunt initiatieven voor lokale wandelgroepen en startte de grote campagne: Get Ireland Walking. Nadat cijfers aantoonden dat 87 procent van de kinderen niet meer voldoen aan de gewenste minimale beweegnorm, sloegen de Ieren alarm. De regeringscoalitie van drie heel uiteenlopende politiekepartijen besloot meer te gaan doen aan lopen, als iets dat urgent is en boven de politieke partijen staat.
Het beleid is erop gericht om tegen het jaar 2030 ten minste 500.000 extra dagelijkse verplaatsingen te voet, fietsend of per openbaar vervoer te realiseren, en het aantal autokilometers op fossiele brand stoffen met 10% te verminderen.
Een actieplan tot 2025 bevat acties die duurzame mobiliteitsopties in het hele land verbeteren en uitbreiden. Enerzijds worden meer veilige, groene, toegankelijke en efficiënte alternatieven voor autoritten aangeboden. Anderzijds zijn er ook maatregelen voor vraagbeheersing en gedragsverandering, onder meer gericht om het aantal verplaatsingen met de eigen auto te verminderen. Zo wordt de invoering van rekeningrijden overwogen, waarbij de hoogte van wegenbelasting op gereden kilometers wordt vastgesteld. Bij de ontwikkeling van het beleid kiezen de Ieren voor een gezamenlijke aanpak door middel van openbare raadpleging en uitgebreide betrokkenheid van belanghebbenden.
De Portugese regering wil graag iedereen meer mogelijkheden bieden om te kunnen lopen. Volgens een telling in 2021 gaat 16% van alle woonwerkverplaatsingen te voet. De ambitie nu is om het aantal mensen te vergroten dat elke dag lopend toegang kan krijgen tot alle belangrijke bestemmingen: werk, onderwijs, gezondheidszorg, markten en openbaar vervoer haltes.
In 2023 werd een nationaal loopbeleid goedgekeurd. De aanpak bestaat uit actielijnen en ruim twintig maatregelen. Het land wil dat 35 % van het aantal verplaatsingen te voet gaat en dat de toegankelijke voetgangersruimte met 50 % wordt uitgebreid. Maatregelen zijn bijvoorbeeld gericht op het ontwikkelen van goede voetgangersnetwerken in centrumgebieden, het verbeteren van de verblijfskwaliteit van de publieke ruimte door snelheidsbeperking van gemotoriseerd verkeer, en het verbeteren van de temperatuur. Een speciaal team coördineert de uitvoering van maatregelen en moet ervoor zorgen dat de baten goed worden verspreid over het hele land. Tijdens de grote Klimaat conferentie in Dubai eind 2023 (COP28) werd Portugal als voorbeeld en inspiratie gesteld voor andere landen.
Verleiden en belonen
Steden gingen de Portugese regering voor en stimuleren te voet gaan al jaren. Zo voert Lissabon reeds tien jaar een walking accessibility plan uit. De kwaliteit van loopruimte op talloze
plekken wordt verbeterd met inspraak van betrokken burgers. Op initiatief van ouders lopen in de wijk Bélem bijvoorbeeld kinderen twee keer in de week naar hun school, waar vroeger altijd autofiles waren. In de stad Aveiro krijgen leerlingen beloningen wanneer zij eens per week samen lopend naar school gaan. Zij krijgen tegoedbonnen die ze kunnen inwisselen bij lokale bakkers, kappers en fruitwinkeliers.
Internationale samenwerking
Ruim vijftig landen werken samen aan het Pan-European Masterplan for Walking. Nederland is één van de deelnemers in het zogenaamde PEP Partnership on Active Mobility. Regeringen krijgen een raamwerk en een handleiding aangereikt bij het voorbereiden van hun eigen actieplannen.
De Schotse regering stimuleert lopen op verschillende manieren. Zo omarmt het land het principe van de ’20 minuten wijk’: de meeste dagelijkse voorzieningen moeten binnen 20 minuten lopen of fietsen bereikbaar zijn. Vele, uiteenlopende partijen zijn nodig voor realisatie van dit concept. De Schotten zetten daarom sterk in op ‘Community engagement’ als een voorwaarde voor het behalen van de gewenste resultaten. Bewoners en andere belanghebbenden kunnen bijvoorbeeld beschikken over een handleiding hiervoor.
Jong en oud
In 2014 werd al een nationale loop strategie gelanceerd. Doel: creëer een Schotse wandelcultuur. Zo krijgt Paths for All jaarlijks financiële ondersteuning. Deze organisatie stimuleert het lopen en het aanbieden van loopvoorzieningen, variërend van ‘Naar School Lopen’ -pro gramma’s tot lobbyen voor obstakelvrije stoepen.
Maar ook moet Schotland ’s werelds eerste ‘Daily Mile-natie’ worden. Sinds 2012 laat een aantal basisscholen leerlingen elke dag 15 minuten rennen of lopen. Een eenvoudig maar effectief concept. Kinderen worden niet alleen fitter, maar ook hun concentratieniveau, stemming, gedrag en algemeen welzijn verbetert. Elke basisschool kan de aanpak gratis toepas sen met middelen van de Rijksoverheid. Inmiddels zorgen de 3.000 deelnemende scholen er voor dat ruim een half miljoen kinderen dagelijks meedoen. Doel voor de komende jaren is om de aanpak uit te rollen naar alle kinderdagverblijven, scholen, hogescholen en universiteiten.
Ook voor ouderen zijn organisaties actief. Zo regelt Living Streets bijvoorbeeld met regeringsgeld de financiering van zit bankjes. Die worden geplaatst op verzoek van bewonersgroepen en in samenspraak met gemeenten. Ouderen blijven vaak binnen wanneer buurtzitjes ontbreken, zeggen begeleiders. Living Streets is een particuliere organisatie die actief is op meerdere terreinen: ze doen zowel aan belangenbehartiging als aan praktische ondersteuning om het lopen te promoten.
