In het kort – Ruimte voor Lopen Magazine

Maak van bewegen een concreet thema voor meerdere ministeries

Samenwerking tussen verschillende ministeries en overheidsinstanties is
cruciaal om meer mensen in beweging te krijgen. Promovenda Fleur Heuvelman doet samen met andere onderzoekers van het Amsterdam UMC een oproep aan de overheid: zet bewegen als domeinoverstijgend thema op de agenda van meerdere ministeries.

‘Alle beleidsmakers zouden het stimuleren van bewegen als concreet doel moeten nastreven’, aldus Heuvelman. Niet alleen vanuit Volksgezondheid, Welzijn en Sport maar ook vanuit transport of ruimtelijke ordening is expliciete beleid nodig om bewegen te stimuleren. Laat fietsverbindingen bijvoorbeeld beter aansluiten op het ov.

Heuvelman ziet een kans in de Omgevingswet. Die heeft onder meer een gezonde fysieke leefomgeving als doel. Maar bewegen staat niet expliciet benoemd, waardoor iedereen er verschillend mee omgaat. ‘Het zou beter zijn om concrete doelen en maatregelen te formuleren die expliciet gericht zijn op het behalen van gezondheidswinst.’ Voor dit soort aanbevelingen maken Heuvelman en collega’s gebruik van de Physical Activity Environmen tal Policy Index (PA-EPI), een monitoringsinstrument voor beleid en uitvoering van beleid. Hiermee kunnen de onderzoekers afleiden waar kansen voor verbetering liggen en zo de overheid gericht adviseren.

Nederlandse bijdrage THE PEP Partnership on Healthy Active Mobility

In 2021 is een grote stap gezet voor loopbeleid op Europees niveau. Op een top in Wenen heeft een groot aantal Europese ministers voor transport, gezondheid en fysieke omgeving afgesproken om een gezamenlijk Masterplan Lopen te ontwikkelen. De uitvoering hiervan is belegd bij THE PEP Partnership on Healthy Active Mobility. Nederland draagt hier met plezier aan bij.

Filip van As (IenW) en Piet Stolk (Rijkswater staat) maken deel uit van het Europese team voor de totstandkoming van het Europese masterplan en Martine de Vaan, program maleider van de City Deal, zit in het extended writing team.

THE PEP staat voor Transport, Health and Environment Pan-European Programme en is opgezet door de World Health Organization European Region (WHO-Europe) en de United Nations Economic Commission for Europe (UNECE). Het Partnership on Healthy Active Mobility is een van de partnerships binnen dit beleidsplatform. De afspraak voor een Europees Masterplan Lopen staat in de Vienna Ministerial Declaration.

De Europese inspanningen voor THE PEP leveren ook waardevolle input voor het eigen Nederlandse Nationale Masterplan Lopen.

Tilburg lanceert Loopagenda

Tilburg heeft in 2024 een Loopagenda gelanceerd, waarmee vier soorten maatregelen worden ingezet:

Basis op orde binnen de gemeentelijke organisatie. Bijvoorbeeld binnen de organisatie het belang van lopen goed onder de aandacht brengen.
Fysieke maatregelen in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld lopen als startpunt bij nieuwe (gebieds)ontwikkelingen en loopinfrastructuur op concrete locaties verbeteren.
Programmering. Bijvoorbeeld de Tilburgse Wandel Challenge en de Bewegen belonen-app.
Onderzoek. Bijvoorbeeld experimenten met prioritering en voorrang voor voetgangers bij werkzaamheden.

De Loopagenda levert een bijdrage aan urgente Tilburgse opgaven rond woningbouw, gezondheid, inclusie en leefbaarheid. Beleidsmede werker Marit Gresnigt over de totstandkoming van de Loopagenda: ‘Begin 2024 vroegen we Tilburgers waar ze graag lopen, waar niet, en waarom. Ruim 400 mensen reageerden. De enquête bevestigde voor een deel wat we al wisten. Bijvoorbeeld dat mensen graag in het groen lopen. Maar het gaf ook nieuwe inzichten. Bijvoorbeeld dat voetgangers veel overlast ervaren van fietsen en (het geluid van) auto’s. Mede op basis van de uitkomsten uit de enquête hebben we vanuit het fysieke en het sociale domein de nieuwe Tilburgse Loopagenda opgesteld.’

Amsterdam 30 kilometer per uur

Sinds 8 december 2023 is de maximum snelheid op de meeste wegen in Amsterdam 30km/u. Met deze maatregel wil de gemeente de verkeersveiligheid in de stad bevorderen en verkeersgeluid verminderen. Voor de invoering van 30km/u zijn ongeveer 4.500 verkeersborden geplaatst, 170 verkeerslichten opnieuw afgesteld en is op een aantal plekken de wegindeling/ belijning aangepast. Ook is een grote publiekscampagne gevoerd.

Om Amsterdammers te stimuleren zich aan de maximumsnelheid te houden, is een aantal gedragsinterventies ingezet, zoals snelheidsdisplays. Sinds juni wordt als proef op een aantal plekken gehandhaafd met flexflitspalen. De komende tijd worden de laatste wegwerkzaamheden uitgevoerd. Op een aantal 30km-wegen brengen we een nieuw type overrijdbare middenstrook aan om de rijbanen (optisch) te versmallen. Het idee daar achter is dat het verkeer op de smaller ogende rijbanen langzamer zal rijden. Het effect van de maatregel op het verkeer en leefbaarheid in de stad wordt gemonitord. Meer informatie op amsterdam.nl/30km.

Cursus Ontwerpwijzer Voetgangers

Als je meer wilt weten over ontwerpen voor voetgangers, dan kun je sinds vorig jaar november terecht bij de Ontwerpwijzer Voetgangers. De makers van deze CROW uitgave, Molster Stedenbouw en DTV, ontwikkelen in opdracht van CROW een cursus bij de ontwerpwijzer. Na het volgen van de cursus, die een dag duurt, hebben deelnemers meer kennis over loopvriendelijk ontwerpen, de laatste richtlijnen en relevante wetgeving voor voetgangers en kunnen ze deze kennis toepassen in de praktijk.

Omdat ontwerpen voor voetgangers met name bij gemeentes belegd is, richt de cursus zich op gemeenteambtenaren. Provincies hebben ook belang bij loopvriendelijk ontwerpen. Daarom is het idee om provincies de cursus te laten aanbieden aan hun gemeentes. Zij kunnen dan ook met elkaar en met de provincie in gesprek. Zoals het er nu naar uitziet zal Overijssel starten, naar verwachting in november, en volgen andere provincies daarna.

Interesse in deze cursus? Neem dan contact op met CROW. Bij voldoende animo kan een cursusdag worden georganiseerd voor een bredere doelgroep.

Petitie ‘Maak werk van meer bewegen op werk’

Vlak voor de Wandel Tijdens Je Werkdag 2024, heeft Erik Lenselink, directeur van de Beweegalliantie, de petitie ‘Maak werk van meer bewegen op werk’ aangeboden aan leden van de Tweede Kamer. Dit deed hij samen met een afvaardiging van meer dan 30 beweegpartners. Met de petitie riepen de samenwerkingspartners Kamerleden op om bewegen makkelijk en aantrekkelijk te maken, via beleid en maatregelen en door zelf het goede voorbeeld te geven.

Vanuit de Kamer was er een flinke opkomst voor het aanbieden van de petitie. Fleur Agema (PVV) nam de petitie in ontvangst. Alle Kamerleden kregen ook nog een pakketje met daarin onder meer een weetingkaart, met handig tips en wandelroutes vanaf de Tweede Kamer. Direct na de petitie werd daad bij woord gevoegd: ondanks de regenbui vertrok het gezelschap onder leiding van Martine de Vaan naar buiten voor een wandeling om al wandelend nader kennis te maken en ideeën uit te wisselen.