Schooldirecteuren die constateren dat een aantal kinderen in groep 8 nog steeds niet kan fietsen. Gymleraren die zien dat de motorische ontwikkeling bij vierjarigen steeds meer achterloopt door bewegingsarmoede. Mobiliteitsambtenaren die de toenemende verkeersdruk, ook rond scholen, willen verlagen. Allemaal urgente redenen voor gemeenten om lopen en fietsen naar school te stimuleren. Arnhem en Nijmegen gaan een stap verder en richten zich nu ook op kinderen tot 4 jaar. Kars Deutekom van Sportbedrijf Arnhem: ‘We hebben al een succesvol samenwerkingsmodel om basisschoolleerlingen meer te laten bewegen. Deze aanpak willen we doortrekken, al is dat nog wel een hele puzzel.’

De doelstelling om actieve mobiliteit te stimuleren, staat in het mobiliteitsbeleid van veel gemeenten. De focus op kinderen, en zeker op 0 tot 4-jarigen, als specifieke doelgroep is echter relatief nieuw. ‘Kinderen moeten écht meer gaan bewegen,’ zegt Annemieke Molster, stedenbouwkundige en bestuursadviseur mobiliteit bij gemeente Arnhem. Hoe eerder we ze die mogelijkheden bieden, hoe beter. Anders zijn we straks te laat, want gedragsverandering op latere leeftijd is veel lastiger. Lopen is een goede en laagdrempelige optie die altijd en overal kan, bijvoorbeeld naar het kinderdagverblijf of de peuterspeelzaal.’ ‘En omdat ouders jonge kinderen altijd begeleiden, bewegen zij ook meer en boek je dubbel effect,’ vult de Nijmeegse beleidsadviseur Stijn Altena aan. 

2 + 1 + 2 

Vanuit die gezamenlijk gevoelde urgentie gaat Arnhem in 2019 aan de slag. Kars Deutekom van Sportbedrijf Arnhem: ‘We beseften dat we meer bereiken als we samenwerken en begonnen bij de 4 tot 12-jarigen. We stelden een convenant op met een helder gedeeld doel: ‘2+1+2’. 

Dit staat voor wekelijks vijf uur bewegen: twee uur bewegingsonderwijs, opgeteld een uur in de schoolpauzes en twee uur voor en na schooltijd. Bijvoorbeeld op de BSO of door te lopen, fietsen of steppen naar school.’ Daarmee zit je nog niet aan de beweegrichtlijn voor kinderen, maar zet je wel al een goede stap. Onderwijsbesturen, Sportbedrijf Arnhem en gemeente ondertekenen het convenant, en steeds meer maatschappelijke partners en beweegaanbieders sluiten zich aan. ‘Ik moet veel lobbyen, maar het lukt. Het Arnhemse Sportakkoord en de nota Gezond en Fit helpen daarbij, net als ons gedeelde doel en de steun van  wethouders.’  

Veiliger en leuker 

Het ‘2+1+2’ model fungeert sindsdien als vliegwiel. Arnhem werkt nu vraaggericht en met een langlopende gecombineerde aanpak, in plaats van allerlei losse kortlopende projecten aan te bieden. 

Kars: ‘In overleg met de school bieden we nu bijvoorbeeld drie jaar lang onder andere fietsvaardigheidslessen, gedragscampagne High Five en fietsreparatiemogelijkheden aan. Tegelijkertijd leggen we een schoolzone aan en maken de schoolroutes veiliger en leuker.’ De nieuwe aanpak maakt echt verschil, en niet alleen omdat leerlingen vaker lopen of fietsen: ‘We weten elkaar beter te vinden waardoor er minder projectdiarree is en meer samenhang. Ook bereiken we kinderen die eerst niet in beeld waren omdat vakdocenten en buurtsportcoaches nu beter samenwerken.’  

In de kinderschoenen 

Een logische vervolgstap is om deze succesvolle aanpak door te trekken naar de allerjongsten. Kars: ‘Al hebben we daarbij wel te maken met nog meer partijen: kinderopvangorganisaties, peuterspeelzalen, GGD’s, consultatiebureaus. Dat maakt samenwerken uitdagend.’ Annemieke: ‘Met hele praktische dingen kun je ouders al stimuleren. Zoals de kinderwagen kunnen stallen bij het kinderdagverblijf zodat je zelf met het OV naar je werk kan. Of al vanuit het consultatiebureau veel meer beweeginformatie meekrijgen.’ Kars: ‘De urgentie is er. Nu moeten we iedereen aan tafel krijgen, het eens worden over ons gedeelde doel, en dit concreet maken zodat we allemaal over hetzelfde praten. Best lastig want iedere partij heeft zo zijn eigen wensen. We hebben nog veel te doen.’  

Laaghangend fruit 

Nijmegen wil het stimuleren van lopen en fietsen eveneens graag doortrekken naar jongere kinderen. Stijn: ‘Dit staat ook bij ons nog in de kinderschoenen. 

We stimuleren al wel dat peuters meer bewegen, bijvoorbeeld met een speeltuinenspeurtocht en gratis peutergym. En kinderopvang KION organiseert jaarlijks de Peuter4daagse. De contacten zijn er, binnenkort ga ik met een aantal collega’s om de tafel. Wat is het laaghangend fruit, wat kunnen we komend schooljaar al eenvoudig uitvoeren? Kunnen we bijvoorbeeld de High Five campagne uitbreiden naar kinderdagverblijven? De volgende stap is een tweejarige Uitvoeringsagenda Lopen opstellen, waarin we geleerde lessen hieruit meenemen.’ 

Aansluiting bij het NML geeft extra impuls 

Zowel Arnhem als Nijmegen zijn aangesloten bij het Nationaal Masterplan Lopen (NML). Beide gemeenten schreven zich bewust in voor de uitwerking van de actielijn ‘Beweegvriendelijke school­omgeving en lopen naar en tijdens school, naar kinderopvang, peuterspeelzaal en consultatiebureau stimuleren.’ Stijn: ‘Onze deelname geeft een extra impuls om ons op deze jongste groep en hun ouders te richten. Via het NML werken we ook makkelijker samen met JOGG, GGD, Beweegalliantie en andere partijen die weten hoe ze deze doelgroep kunnen bereiken. Vanuit de mobiliteitswereld hadden we die contacten nog niet echt.’ 

Oproep

Is jouw gemeente al verder met het stimuleren dat 0 tot 4-jarigen vaker lopen, fietsen en steppen naar de kinderopvang? Deel je ervaringen! Mail naar Frank Kwanten (frank.kwanten@beweegalliantie.nl).