Het ministerie van VWS is een actieve en optimistische partner van de City Deal Ruimte voor Lopen. Vanuit het oogpunt van de volksgezondheid is dat ook logisch: meer bewegen levert gezondheidswinst op en lopen is een laagdrempelige manier van bewegen. Muriël Cluitmans en Noor Willemsen vertellen namens het ministerie waarom ze met hart en ziel het lopen willen blijven promoten.
Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zet zich in voor meer lopen en natuurlijk hoort die inzet thuis bij hun departement. Dat vinden ten minste twee ambtenaren van de directie Sport en Bewegen. ‘Wij willen als VWS graag dat Nederlanders gezond leven en zich gezond voelen’, legt teamcoördinator Muriël Cluitmans uit. ‘Er zijn grote gezondheidsverschillen tussen groepen. Die ontstaan ook door leefstijlfactoren en omgevingsfactoren. Onze directie wil bijdragen aan een betere gezondheid door dagelijks bewegen vanzelfsprekender te maken.’
Ommetje
Cluitmans wijst met gemengde gevoelens op de laatste cijfers. Die tonen dat meer dan de helft van de Nederlandse volwassenen de beweegrichtlijnen niet haalt. Daar zou je pessimistisch van kunnen worden, maar vanuit haar werk ziet ze ook kansen. ‘Het gaat ons als overheid niet lukken om iedereen te verleiden echt te gaan sporten. De drempel om bijvoorbeeld te gaan volleyballen is voor veel mensen te groot. Maar een ommetje maken of vaker lopend de boodschappen doen, daar kan al veel winst in zitten. En vanuit VWS kunnen we deze vormen van bewegen overal onder de aandacht brengen.’
Ze krijgt bijval van haar directe collega Noor Willemsen. Zij is beleidsadviseur en weet vanuit het vakgebied gedragsverandering wat werkt en wat niet werkt. ‘Het werkt dus niet om je als overheid te bemoeien met individueel gedrag’, zegt ze. ‘Het is een illusie om te denken dat je iemand meer kan laten bewegen. Maar we kunnen wel de kaders scheppen dat het makkelijker wordt om meer te bewegen.’
‘Het werkt dus niet om je als overheid te bemoeien met individueel gedrag’
Eerste stapje
En zo benadrukken de ambtenaren het toch wel grote verschil tussen sport en bewegen. ‘Het zijn twee verschillende concepten’, benadrukt Willemsen. ‘Het mooie is dat een beetje bewegen al veel oplevert. Uit onderzoek blijkt dat het eerste stapje van niks doen naar een béétje actief zijn exponentiele gezondheidswinst kan opleveren. Bij veel meer bewegen gaat die winst weer afvlakken.’
Uit onderzoek blijkt ook dat niet alleen kwetsbare groepen de beweegrichtlijn niet halen. Willemsen: ‘Ook de hoogopgeleide die met de auto naar het werk gaat en de hele dag zit haalt die niet. En een uurtje sporten per week weegt niet op tegen deze leefstijl. Laagdrempelig elke dag wat meer lopen levert dan veel meer op. Daarom vind ik de slogan van de beweegrichtlijn ook zo mooi: “Elk stap telt”. En dat is letterlijk waar.
City Deal
In het dagelijks leven overleggen de twee VWS’ers met alles en iedereen die kan bijdragen aan een omgeving die uitnodigt om te bewegen. Ook heeft het ministerie de afgelopen jaren van harte de City Deal ondersteund. Cluitmans: ‘We kunnen het vanuit het ministerie natuurlijk niet alleen. We moeten het met andere departementen doen, zoals Infrastructuur en Waterstaat en Binnenlandse Zaken. We kunnen het ook vanuit het Haagse niet alleen, we hebben zeker de gemeenten nodig. De City Deal is dan een goed in strument. We hopen dat er in gemeenten steeds meer concrete projecten ontstaan waardoor meer mensen makkelijk, laagdrempelig en veilig kunnen lopen.’
De City Deal loopt af, maar VWS is nog lang niet klaar met looppromotie. Daarom is het ministerie ook betrokken bij het Nationaal Masterplan Lopen. Cluitmans: ‘Daarnaast hebben we zelf de Beweegalliantie opgericht. Dat is een netwerkorganisatie die maatschappelijke partijen met elkaar verbindt die zich inzetten om bewegen te stimuleren. Een van de samenwerkingen houdt zich bezig met de vraag hoe ze ouderen kunnen stimuleren om meer te lopen. En dan gaat het om zoiets eenvoudigs als een bankje onderweg om even te rusten.’
Openbare ruimte
Het is volgens Willemsen nieuw om bezig te zijn met de combinatie gezondheid en openbare ruimte. ‘Ik zet me in om de openbare ruimte en de leefomgeving uitnodigender te maken. Daarvoor praat ik met ministeries, maar ook met maatschappelijke organisaties. Daarom is de City Deal ook belangrijk. Die geeft een deel van de handvatten voor gemeenten. Wat kun je doen bij de inrichting van de openbare ruimte? Hoe kun je het voorbereiden? Wat zijn goede voorbeelden?
‘We hopen dat er in gemeenten concrete projecten ontstaan’
Het platform heeft veel gedaan voor kennisontwikkeling.’ Onder bewegen in de openbare ruimte, valt behalve lopen bijvoorbeeld ook spelen en fietsen. Voor spelen kun je speeltuinen inrichten, voor fietsen leg je fietspaden aan. Juist lopen verdient apart aandacht. Willemsen: Lopen viel tot nu toe vaak tussen wal en schip, juist omdat het zo laagdrempelig is. Dat verandert nu. Bij de herinrichting van naoorlogse wijken bijvoorbeeld is een aanpak nodig met aandacht voor lopen. Die wijken waren ontworpen en ingericht voor de automobilist.’
‘Lopen viel tot nu toe vaak tussen wal en schip, juist omdat het zo laagdrempelig is’
Toekomst
Beide ambtenaren van VWS zijn benieuwd hoe het nieuwe kabinet zal omgaan met het beweegbeleid. Ze waren alvast blij met een duidelijke zin in het hoofdlijnenakkoord van de vier politieke partijen: “preventie meer centraal, inclusief sport en bewegen”. ‘Het is afwachten hoe de bewindspersonen dit gaan invullen’, zegt Noor Willemsen. ‘We zijn een positieve weg ingeslagen, maar het is precair. Er is bij preventie vaak een ondertoon dat die zich moet bewijzen via afnemende zorgkosten.’ Muriël Cluitmans hoopt in ieder geval dat de goede samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Water staat blijft. ‘We hebben allebei om verschillende redenen belang bij meer lopen en fietsen. Wij van VWS willen bewegen stimuleren voor de gezondheidsvoordelen. Zij willen dat vanuit duurzaamheidsvoordelen en omdat de bereikbaarheid verbetert als meer mensen hun auto laten staan. Ik ben ook benieuwd wat de Toolbox Lopen Stimuleren gaat betekenen in de praktijk. Ik ben er echt trots op dat we die samen met Infrastructuur en Waterstaat hebben gemaakt.
Nieuwe naam: Directie Sport en Bewegen
Het lijkt misschien een ambtelijke kleinigheid, maar de betekenis van de naamswijziging is groot. De ‘Directie Sport’ van het ministerie van Volks gezondheid, Welzijn en Sport is deze zomer omgedoopt in de ‘Directie Sport en Bewegen’. ‘Ja, dat is toch wel een mijlpaal’, stelt teamcoördinator Muriël Cluitmans. ‘Het voelt als een kroon op ons werk.’
De S van VWS kwam in de naam van het ministerie toen oud-zwemster Erica Terpstra staatssecretaris werd. Zij zette zich zichtbaar in voor de topsport. Op het ministerie was er decennialang beleidsmatig vooral aandacht voor topsport en breedtesport.
